CCF20110308039

78 3. Kryteria wyróżnienia domeny bezpieczeństwa wewnętrznego

[H] bezpieczeństwo wewnętrzne - domena bezpieczeństwa podmiotu obejmująca wszelkie kwestie preparacji, realizacji i rozwoju stanu oraz procesu bezpieczeństwa, w odniesieniu do przedmiotu ochrony (obrony, kształtowania) położonego (pozostającego, występującego) wyłącznie lub głównie na terytorium podmiotu.

W takim ujęciu nieistotne są opisane wcześniej i inne możliwe wskaźniki „wewnętrz-ności - zewnętrzności”, ważne jest tylko to, czy przedmiot troski znajduje się na terytorium podmiotu.

Nasz przedmiot (przynajmniej niektóre z przedmiotów) może oczywiście zmieniać lokalizację, przemieszczać się na i poza terytorium. Daje to różne możliwości kwalifikacji problemu oraz organizacji bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo obywateli może więc być np. przedmiotem bezpieczeństwa wewnętrznego dopóty, dopóki obywatele (lub związane / nimi subprzcdmioty troski, np. ich majątek) pozostają na terytorium państwa. Jeżeli obywatele lub wspomniane subprzedmioty znajdą się poza granicami - troska o ich bezpieczeństwo staje się przedmiotem bezpieczeństwa zewnętrznego. Możliwe jednak i nieraz właściwsze są inne rozwiązania organizacyjne.

Przedmiotowe ukierunkowanie refleksji, odniesienie jej do kwestii, czyje bezpieczeństwo oraz czy i w jakim zakresie ów przedmiot troski znajduje się (pozostaje, występuje) lub nic na terytorium podmiotu, wprowadza użyteczny i relatywnie wyraźny wskaźnik „wewnętrzności - zewnętrzności” bezpieczeństwa, wyróżnik tych subdomen. Pozwala m.in. wyjść poza ograniczenia rozpowszechnionych ujęć narodowo-państwowych, w których przedmiotem troski czyni się albo bezpieczeństwo narodu (lub jego części, określonej wartości lub własności), albo szerzej lub węziej ujmowane bezpieczeństwo państwa, ograniczane najczęściej do kwestii bytu i rozwoju instytucji (państwa) oraz bezpieczeństwa obywateli, ich życia, zdrowia, mienia, a rzadziej - interesów i celów. Obydwa te ujęcia mają w dominującej praktyce charakter homocentryczny oraz podmiotowo egocentryczny. Przyczyniają się do tego królujący dziś powszechnie realizm (ncorcalizm) polityczny oraz nasze powszechne przekonanie o szczególnym miejscu, wartości (nadrzędności) i znaczeniu naszego gatunku. Odrębna refleksja ukierunkowana na precyzyjne określenie tego, czyim bezpieczeństwem będziemy (powinniśmy, musimy) się zajmować, umożliwia dostrzeżenie innych bytów, docenienie innych wartości, innych elementów świata, w którym żyjemy⁸⁴. Pozwala też odkryć i uwzględnić w refleksji nad własnym bezpieczeństwem związki tego bezpieczeństwa z przetrwaniem, rozwojem i potrzebami innych gatunków, innych elementów ekosfery, innych narodów i grup społecznych.

Innym walorem przedmiotowego kontekstu refleksji nad bezpieczeństwem jest możliwość oddzielenia w niej tego, co nam się wydaje lub co (z mniejszą lub większą świadomości;)) głosimy, deklarujemy jako przedmiot troski, od tego, co rzeczywiście stanic się “ W tym kontekście warte polecenia są prace m.in.: Cli. I landy'ego (Wiekpnezwyclęionego rozumu. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999 oraz Głód ducha. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999), C. Sagana (Błękitno kropka. Prószyński i S-ka. Warszawa 1996). D. Waitlcya (Imperium umysłu, wyd. Medium, Warszawa 1997). Na szczególną uwagę zasługuje praca H. von Ditfurtha, Dzieci wszechświata, wyd. Świat Książki, Warszawa 1997.

w rezultacie naszego myślenia faktycznym przedmiotem ochrony, obrony i kształtowania. Wspomnieliśmy już o pewnej partii - przewodniej sile narodu, która deklarowała troskę

0    ludzi, naród, państwo, interesy narodowe, potrzeby społeczne, a w rzeczywistości głównym przedmiotem owej troski była sama organizacja, narzucany przez nią jeden system wartości i model ładu społecznego, utrzymanie władzy i profitów z tym związanych. Dobro, bezpieczeństwo ludzi i każdego człowieka, narodów, grup społecznych i innych gatunków żywych zeszły w praktyce na dalszy plan. Groźba powtórzenia się podobnych sytuacji wcale nie zniknęła wraz z upadkiem komunizmu. Nowy ład polityczny, ekonomiczny i społeczny, nowa, kapitalistyczna fonnacja ustrojowa, z sobie właściwymi systemami wartości, norm, standardów i praktyk niesie wcale nie mniejszą, a większąjcszcze groźbę wybiórczej troski o bezpieczeństwo niektórych, groźbę zapominania o człowieku, ludziach, narodach, ekologii itp. w imię ochrony i obrony tego, co ważne dla władzy, zysku, bogactwa, rozwoju niektórych... Wobec tych zjawisk i procesów mechanizmy demokracji mającej z założenia pełnić funkcje kontrolne i regulacyjne - okazują się często niewydolne i zbyt słabe. Wielu przykładów życic dostarcza nam co dzień. Idee

1    próby łagodzenia kapitalizmu, jego „uludowienia” czy też zreformowania, tak jak i próby poprawiania lub rewitalizacji demokracji - na razie się nie sprawdzają⁸⁵... Budowane i funkcjonujące w tych nadrzędnych uwarunkowaniach systemy bezpieczeństwa także są w coraz szerszym stopniu niewydolne i nieskuteczne.

Określenie lokalizacji przedmiotu bezpieczeństwa względem własnego terytorium pozwalałoby dość precyzyjnie, jednoznacznie i względnie łatwo wyznaczyć granice bezpieczeństwa wewnętrznego. Jednak już tylko podane przykłady sytuacji pokazują małą użyteczność praktyczną, organizatorską przyjęcia takiego sposobu kwalifikacji domeny i problemów bezpieczeństwa. Przedmiot może przemieszczać się poza granice, lokować lam swój majątek lub inne wartości; troska o bezpieczeństwo przedmiotu nawet tylko na terytorium będzie coraz częściej wymagała działań poza nim, z partnerami zewnętrznymi, z wykorzystaniem zewnętrznych zasobów; jeden przedmiot może podlegać wspólnej trosce wielu podmiotów (np. atmosfera, lodowce, wody, ale też dzieła natury, wytwory kultury, sztuki). Tc i wiele innych uwarunkowań sytuacyjnych wskazują na niewystar-czalność kierowania się wyłącznie kryterium lokalizacyjnym przedmiotu, a także konieczność wiązania go z innymi aspektami-kryteriami.

Pod rozwagę i dyskusję należy więc przedstawić kolejną aproksymację definicji bezpieczeństwa wewnętrznego, łączącą wybrane ujęcia podmiotowe i przedmiotowe. Wykorzystując poprzednie przybliżenia, uwzględniające wcześniej poruszane konteksty, można stwierdzić (nowy kontekst został wyróżniony), że:

[I] bezpieczeństwo wewnętrzne - to domena bezpieczeństwa podmiotu, obejmującą wszelkie kwestie preparacji, realizacji i rozwoju stanu oraz procesu bezpieczeństwa, w odniesieniu do przedmiotu ochrony (obrony, kształtowania) położonego wyłącznie lub głównie na terytorium podmiotu, związane z działaniami innych podmiotów (sit) realizowanymi w catości lub w części na terytorium podmiotu, rozwiązywane

Zob. szerszy komentarz owych problemów w pracach m.in. A. Tofficra i P. Druckera.