CCF20120403023

NOWOCZESNOŚĆ I TOŻSAMOŚĆ

Ufałam jej. Potrzebowałam jej, tej osoby, która tak uważnie slm lim co miałam do powiedzenia, nie osądzała mnie, nie mówiła, cii im robić, pozwalała być sobą. Z jej pomocą starałam się rozwiklm Myt¹ moich poplątanych i sprzecznych emocji.

Ale ostatecznie wszystko zależało ode mnie. Trudno mi l»vll* mi z tym pogodzić. Ona mi pomogła, ale nie mogła mi powied/lm ii< żyć. W końcu to było moje życie. Należało do mnie. Mogłam |e |i||i lęgnować; mogłam je żywić lub zagłodzić. Mogłam wybierać III In i taki straszny ciężar, ciężar wyboru, że czasami myślałam, że niiiii* |. nie udźwignę. [...] Być kobietą to ryzykowna sprawa. Odkryłam iinHit strategie radzenia sobie, takie, jakie mogę kontrolować. Moju Wiil|tH o bycie sobą, o autonomię i wolność, ciągle trwa.

Oczywiście poszczenie i wyrzekanie się różnych rodzaloó pokarmu już dawno należało do praktyk religijnych i jcsl h|n tykane w wielu różnych kręgach kulturowych. W średniówki i nej Europie podejmowanie długotrwałych postów dla uzyskania zbawienia było stosunkowo częstym zjawiskiem. Szczególni znaczenie miało wyrzekanie się pokarmu przez kobiety ill-i osiągnięcia świętości. Wiele średniowiecznych kronik zawiani relacje o świętych kobietach, które za sprawą regularnych |n> stów uzyskały stan łaski duchowej. Siedemnasto- i osiemimMn wieczni lekarze określali te praktyki mianem anorexia miriibilu (cudowna utrata apetytu) (Brumberg 1988, s. 100). Panuje jcij nak powszechna zgoda co do tego, że anorexia neroosa różni dy zasadniczo od anorexia mirabilis, bo należy do epoki nowoc/t snej i jest szczególnie charakterystyczna dla jej współczesin |m okresu - fazy późnej nowoczesności. Anorexia mirabilis nic bytu typowa dla nastolatek i młodych kobiet, jak to dzisiaj częnin się zdarza. Nie wiązała się ponadto z kultywowaniem wyghi du zewnętrznego, lecz raczej z wyrzeczeniem się potrzeb z my słowych na rzecz wyższych wartości. Anorexia neruosa pojawili się wraz z nastaniem zjawiska „poszczących dziewcząt”, klóm przypada na koniec XIX wieku, chociaż jest to wciąż jakby syn

Trajektoria

tożsamości

'• "ii przejściowy, „prowokacyjny, w wieku sekularyzacji, relikt ' lin religijnej kultury kobiet” (zob. Bruch 1978). Właściwa

.......I ,ja rozpowszechnia się dopiero z narodzinami „diety”,

ii i I im znaczeniu tego słowa, począwszy od lat dwudziestych 'i H wieku aż do dziś.

l "ki, że anoreksja dotyczy przede wszystkim kobiet, wynika ' |u wno z tego, że istnieje związek między dietą a zmienny-iil imulardami wyglądu fizycznego. Wcześniejsze skojarzenie ¹ i pulcntnej sylwetki z zamożnością praktycznie zanikło pod * "iiln lat dwudziestych czy trzydziestych XX wieku. Kobiety *i" <yly troszczyć się o figurę w sposób, jaki w większości nie •‘■i v* zył mężczyzn. Trzeba jednak pamiętać, że lata dwudzieste ¹ iiik/.e okres, w którym „dieta” w szerszym znaczeniu została ||" in/ pierwszy powiązana z kontrolą wagi ciała i samodzielną

......I ą o zdrowie. Był to również okres, w którym nabrała tempa

("mlukcja żywności, czego efektem było znaczne poszerzenie iii'llymentu dostępnych produktów spożywczych. „Bycie na '•iri ic” w węższym znaczeniu tego wyrażenia jest tylko szcze-11'ilitym przypadkiem ogólniejszego zjawiska, polegającego na i uliliiwaniu ciała reżimom dietetycznym w celu osiągnięcia ja-k|i?n<)ś efektu tożsamościowego.

/ lego punktu widzenia anoreksję i jej pozorne przeciwień-ulwii, kompulsywne przejadanie się, należy rozumieć jako ■lilunatyczny przejaw potrzeby tworzenia i podtrzymywania wyróżniającej tożsamości indywidualnej oraz indywidualne-i|ii poczucia odpowiedzialności za to zadanie (Lawrence 1984, in/ilz. 8). Są to krańcowe przejawy praktyki poddawania ciała ■ i •imom, która stała się częścią naszej codzienności.

Anoreksja jest złożonym zjawiskiem, któremu poświęcono miny fachowej literatury, więc trudno w tym miejscu przedstawił jego szczegółową analizę. Pragnę natomiast skoncentrować »!y na tych jego aspektach, które bezpośrednio odnoszą się do ui<iilnego profilu tej książki. Można przyjąć, że anoreksja jest