CCI2013111225

60 n.■••■wi.it iiw./y. Obraz w powiększeniu

i w cyklu agrarnym, upi/ywilęjowuje męską formę aktywności (zawsze bardzo wyi.iżnle podkreślaną) kosztem okresów brze-miennośd (/mówim ziemi, jak i kobiety). Zawarciu małżeństwa czy rozpoc zi.i lu prac polowych towarzyszą nieodmiennie rytuały oll<;|.ilin publiczne i zbiorowe w przeciwieństwie do prywatny li I nleolkjalnych rytuałów związanych ze stanem brzemienni >•'.< I Aktywność męska odnosi się do doświadczeń hi altu ciągłości (zerwań), działań nad-zwyczajnych, ryzykownyi li niebezpiecznych, które są spełniane uroczyście (jak pierwsza oika) 1 publicznie, w obliczu grupy, natomiast aktywność kobiet a dotyczy naturalnych procesów pasywnego wzrostu, kim ego miejscem, możliwością i warunkiem (ale nie podmiotem) są ziemia I kobieta. Z tego powodu tylko od kobiet oczekuje się technicznych lub rytualnych form aktywności związanych z pomocą, opieką, „byciem z" i uczestnictwem w piaty natury (na przykład ścinanie trawy dla bydła). Właśnie Jednak dlatego, że ich spełnianie jest oczekiwane jedynie od kobiet, prace te są podwójnie ignorowane jako ciągle, powtarzalne, bliskie, zwyczajne, monotonne, „upokarzające i łatwe", .i także wykonywane poza zasięgiem wzroku (publiczną przestrzenią prezentacji), w przestrzeni domu lub w martwych okresach cyklu agrarnego¹.

Z jednej strony podział płciowy jest wpisany w sam podział aktywności produkcyjnej (z czym utożsamiamy ideę pracy), ale też - szerzej - ustanawia zasadę podziału pracy związanej z gromadzeniem kapitału społecznego i symbolicznego, który sytuąje mężczyzn w pozycji monopolu w całokształcie działań oficjalnych, publicznych, w odniesieniu do wyobrażeń, a szczególnie w relacjach wymiany związanych z honorem, wymianą słów (przy okazji codziennych spotkań w miejscach publicznych), darów, kobiet, jeńców czy poległych w walce; z drugiej zaś strony podział ów jest wpisany we współdziałające z ekonomią dóbr symbolicznych dyspozycje (habi-tusy) kobiet, które owa ekonomia redukuje do przedmiotów wymiany (nawet jeśli w pewnych okolicznościach uczestniczą one w organizacji wymiany, szczególnie matrymonialnej), oraz mężczyzn, na których porządek społeczny, a zwłaszcza sankcje i restrykcje związane z funkcjonowaniem rynku dóbr symbolicznych, wymusza zdolności i skłonności konstytuujące samą grę, jej istotność, a także stawkę - honor.

Traktując, jak to uczyniłem w innym miejscu², podział samych działań produkcyjnych jako tożsamy z płciowym podziałem pracy, przyjąłem błędnie etnocentryczną definicję pracy, mimo że wcześniej³ wskazywałem, że „praca" jest tworem historycznym. Różni się zatem znacząco od przedkapitalistycznego pojęcia pracy definiowanej „całościowo" jako zajęcie niezróżnicowane, obejmujące takie formy działań, które we współczesnych społeczeństwach uznawane są jako nieprodukcyjne dlatego, że postrzegane są jako pozbawione wartości wymiennej (to nie tylko przykład Kabylii i większości społeczeństw przedkapitalistycznych, ale też szlacheckiej so-cjety ancien regime'u czy uprzywilejowanych klas społecznych; to przykłady praktyk bezpośrednio lub pośrednio związanych z reprodukcją kapitału symbolicznego - jak negocjowanie kontraktu małżeńskiego czy przemawianie na kabylskim zgromadzeniu mężczyzn, ale także uprawianie eleganckiego sportu, prowadzenie salonu, wydawanie balów czy prowadzenie instytucji charytatywnej). Zatem przyjęcie owej ułomnej definicji pracy skazuje na niemożność uchwycenia obiektywnej struktury płciowego podziału zajęć i obciążeń tworzących nie tylko domenę praktyk, a w szczególności wymian -z różnicą między wymianami męskimi (publicznymi, nieciągłymi nad-zwycząjnymi) a wymianami kobiecymi (prywatnymi, niewidocznymi, ciągłymi i zwyczajnymi) - ale też domeny działań religijnych/ /rytualnych, gdzie także objawia się opozycyjny charakter tej samej zasady.

Opozycja ciągłości i jej braku odnajdywana jest w wielu uniwersach -w postaci opozycji rutyny kobiecej pracy domowej i „wielkich decyzji", które powierza się mężczyznom; por. M. Olaude, F. de Singly, L'organisa-tion domestique;pouuoir et negociation, „Ćconomie etStatistique" 1986, nr 187.

P. Bourdieu, Le Sens pratique, s. 358.

Por. P. Bourdieu, Trauail et Trauailleurs en Algerie, Mouton, Paris-La Haye 1963, oraz tenże, Algerie '60, Editions de Minuit, Paris 1977.