CCI2013111202

14 Kozd/lul pierwszy. Obraz w powiększeniu

cjoanalizy, która jest władna dokonać obiektywizacji kategorii owej nieświadomości¹.

Górale z Kabylii posługują się w dalszym ciągu strukturami, które zachowały się w stanie względnie niezdeformowanym (oprócz pewnych zmian będących reakcjami na nie) i które dodatkowo chroni spójność praktyczna. 1’odobnemu częściowemu oparciu się upływowi czasu poprze/ rytualną stereotypizagę podlegają też zachowania oraz określone dyskursy. Reprezentują one paradygmatyczną wizję „fallonarcyzmu" I androccntrycznej kosmologii przenikających każde społeczeństwo śródziemnomorskie. Przetrwały one do dziś, częściowo, w naszycli „oc zywistych" strukturach poznawczych oraz strukturach społecznych. Wybór szczególnego przypadku Kabylii uzasadniony jest z jednej strony zachowaną tam tradycją kulturową, która ukonstytuowała paradygmat tradycji śródziemnomorskiej (można się

0    tym przekonać, analizując etnograficzne badania kategorii honoru

1    wstydu w różnych społeczeństwach śródziemnomorskich - Grecji, Włoch, Hiszpanii, Egiptu, Turcji, Kabylii itp.²), a z drugiej strony, zakorzenieniem w tejże całego europejskiego klimatu kulturowego, co pośwladcząją badania rytuałów obserwowanych w Kabylii oraz innych, zebranych przez Arnolda Van Gennepa we Francji na początku XX wieku³. Można by również oprzeć się na tradycji starożytnej Grecji (której poświęcone były rozliczne badania etnografii historycznej), skąd istotę swych schematów interpretacyjnych zaczerpnęła psychoanaliza. Nic jednak nie może zastąpić bezpośrednich studiów nad żywym, funkcjonującym systemem, który jest względnie wolny od semi-naukowych reinterprctacjl (brak tradygi pisanej). Jak wskazywałem w innym miejscu⁴, analiza całego korpusu - na przykład w Gre-i jl - którego tworzenie przypada na kilka wieków, wiąże się z jednej strony z ryzykiem sztucznej synchronizacji następujących po sobie, odmiennych etapów kształtowania się owego systemu, a z drugiej -z ryzykiem przyznania tego samego statusu epistemologicznego tekstom, które mimo podporządkowania fundamentom mityczno-ry-tualnym podlegały mniejszym lub większym przekształceniom. Interpretator etnograf może więc popełnić błąd polegający na traktowaniu autorów jako .naiwnych" informatorów; dodajmy - autorów Już poruszających się w obszarze quasi-etnografii, których mitologiczna opowieść, choćby najbardziej archaiczna, jak na przykład Homera czy Hezjoda, jest tylko spisanym mitem zawierającym deformacje, pominięcia, reinterpretage (tak jak dotyczące seksualności I podmiotu studia Michela Foucaulta w drugim tomie Historii seksualności, rozpoczynające się od Platona, a z pominięciem takich autorów, jak Homer, Hezjod, Sofokles, Herodot czy Arystofanes, nie mówiąc już o filozofach presokratejskich, u których fundamenty śródziemnomorskie widoczne są pełniej). Tę samą niejasność znajdujemy we wszystkich pretendujących do miana naukowych pracach (zwłaszcza medycznych), w których nie dokonuje się rozróżnienia zapożyczeń opatrzonych marką autorytetu (jak Arystoteles, który przekształcił esencję starej mitologii śródziemnomorskiej w uczony mit) I własnej interpretacji (pochodzącej ze struktur nieświadomości) sankcjonowanej i przyjmowanej dzięki rękojmi owego zapożyczenia.

Społeczna konstrukcja ciała

W społeczeństwie kabylskim porządek seksualności nie jest konstytuowanyjako taki, co oznacza włączenie znaczenia różnic płciowych w całokształt opozycji organizujących „kosmos" owej kultury, tak więc wszelkie atrybuty I działania z obszaru płci zawierają odniesienia zarówno antropologiczne, jak i kosmologiczne. Próbując je ujmować przez pryzmat oczywistych, zrozumiałych same przez się [en soi) kategorii płciowych, możemy nie rozpoznać ich głębokiego znaczenia. Konstrukcja seksualności jako takiej (znajdującej swoje spełnienie w erotyzmie) zakłada zapomnienie o pełnej płciowych i seksualnych konotacji kosmologii, która jest żako-

1

   Mie mógłbym przeprowadzić analizy .męskiego spojrzenia" (przedstawionej w dalszg części książki) na podstawie Do latarni morskiej Virginii Woolf, nie znając tradygi kabylskiej.

2

   Por. J. Peristiany, tlonour and Shame-. the Values of Medilerranean So-ciety, University of Chicago Press, Chicago 1974, oraz J. Pitt-Rivers, Mediterranean Countrymen. Essays in the Social Anthropology of the Mediterranean, Mouton, Paris-La Haye 1963.

3

   A. Van Gennep, Manuel de folklore franęais contemporain, t. 1-3, Pi-card, Paris 1937-1958.

4

   Por. P. Bourdieu, Lecture, lecteurs, lettres, litterature, w: Choses dites, Ćditions de Minuit, Paris 1987, s. 132-143.