CCI2013111205

20    Rozdział pierwszy. Obraz w powiększeniu

SCHEMAT SYNOPTYCZNY NAJISTOTNIEJSZYCH OPOZYCJI

_wS0^^{pRAWE(ZleW6Jkupra}^-_84o.

^    lotioi^{alne> re,i}9'lbe, Public? ^aJ

°^{Z,EŃ P0ŁUD}^^^

żniwa (obumarcie) cięcie materiału

_oo^'^NUJĄCE święt_e

ogień, siońce. zioło    ^ O

orzeł, światło, niebo henna, nif, czerwień

Kanun, pieczone, ostre, dojrzałe, placek, seks, zboże, sól nóż, krzesiwo, torba, sierp, grzebień do wełny, sprzymierzeńcy

SUCHE

MOKRE

brzuch, granat, kuropatwa, kura Ihamflharth, kuzynka, sekret, czerń

brzemiennoić °A    o*"»‘ /ęcm*ń. iteodn,. oku,

krew. h urma

obora, sen (śmierć) ziemia ⁰/T/£.    9**>. ciemność, księżyc _<*

dzieciństwo

^ narodziny

Z,    SWlpŁ K⁰®**

«Oa_/F^{PÓtNoc uoc}

*** lST'™' ^ma9’^czne:;^>^ .

^ fr prawej ku lewej)

O¹'

NIEPARZYSTE

nagość, młoda dziewczyna, stojąca woda ołbrzymka, czarownica, zdrada, przebiegłość czarny, kowal, szakal (podział), dzik

Schemat można odczytywać, biorąc pod uwagę układ opozycji werbalnych (suche/mokre, wysokie/niskie, prawe/lewe, męskie/kobiece itp.), [porządek] procesów (cykl życia: małżeństwo, brzemienność, narodziny lub rok agrarny) albo ruchy (otworzyć/zamknąć, wejść/wyjść itp.).

kolektywne fantazmaty mocy płodzenia¹. Fallus rośnie lub się podnosi - tak jak pączki lub ciasto, które spożywa się podczas porodu, obrzezania czy w okresie wyrastania zębów. Ambiwalentny schemat pęcznienia jest zasadą generującą ryty płodności odnoszące się do prowokowania takiego stanu (mi-metyczny związek fallusa i brzucha kobiety) - szczególnie przez spożywanie dużej ilości pęczniejącego i powodującego pęcznienie jedzenia, zwłaszcza w momentach, w których powinna objawić się męska moc płodzenia, a więc podczas uroczystości zawarcia małżeństwa, ale także w chwili rozpoczęcia prac polowych (działanie mające na celu „otwarcie" i „uczynienie płodną" ziemi²).

Strukturalną ambiwalencję manifestowaną przez istnienie morfologicznego związku między pewną liczbą symboli związanych z płodnością (na przykład między abbuch - penisem, a thabbucht - piersią, czyli kobiecym abbuch) może wyjaśnić to, że zawierają one w sobie rozmaite wyobrażenia na temat witalności i tego, kto daje życie (mleko i sperma utożsamiona z mlekiem³ - podczas długiej nieobecności mężczyzny mówi się jego żonie, że wróci on z „dzbanem zsiadłego mleka"; o mężczyźnie utrzymującym kontakty pozamałżeńskie - że „wylewa mleko na brodę"; yecca yeswa - jadł i pił", co oznacza, że się kochał; natomiast o kimś, kto oparł się uwiedzeniu - że „nie wylewa mleka na piersi"), nawet o penisie, gdzie najsilniej zaznacza się morfologiczny stosunek między thamellalts - jajem, symbolem

1

   Tradycja europejska łączy odwagę fizyczną i moralną z męskością i - jak tradycja berberyjska - ustanawia zewnętrzny związek między długością nosa (ni/) - symbolizującego punkt honoru - i długością penisa.

2

   O pokarmach, które pęcznieją i powodują nabrzmienie jak ufthyen, por. P. Bourdieu, Le Sens pratigue, s. 412-415, oraz o funkcji aktów i przedmiotów mitycznie ambiwalentnych, nad-określonych i niejednoznacznych - s. 426.

3

   najwłaściwszym terminem zdaje się być ambul - w sensie dosłownym; pęcherz moczowy, gruba kiszka, ale też fallus (por. T. Yacine-Titouh, An-thropologie de la peur. L'exemple des rapports hommes-femmes, Algerle, w: Amour, phantasmes et socletes en Afrique du Hord etau Sahara, T. Yacine-Titouh (red.), Harmattan, Paris 1992, s. 3-27, oraz T. Yacine-Titouh, La feminite ou la representation de la peur dans rimaginaire social ka-byle, „Cahiers de litterature orale" 1993, nr 34, s. 19-43).