damy, rycerze,�ministki8

Renegocjacja kontraktu płci

Argumentom, że propagowanie rozwiązłości seksualnej i gloryfikacja przyjemności zmysłowej nie są wyzwalające, przeciwnie, są ograniczające, przeciwstawiano argument, że kobiety nie chcą lub nawet nie potrafią mówić szczerze o swych potrzebach seksualnych. Nie mówią lub nie potrafią mówić o swym niezadowoleniu z jakości przeżyć intymnych z mężczyzną. Seks tymczasem nie musi być dla kobiet niewygodą lub katorgą, którą muszą znosić cierpliwie jako drogę do rzekomo upragnionego przez siebie macierzyństwa. Fakt, że zamężne kobiety mają kochanków, a macierzyństwo jest często niechcianymi przez nie skutkiem przygód miłosnych wskazuje, że nie dla wszystkich kobiet seks jest nieprzyjemny i nie zawsze ma być jedynie etapem pośrednim do tego, by zostać matką. Te kobiety jednak, które przyznają się do pragnień i potrzeb seksualnych, uznawane są za kobiety niemoralne. Natomiast kobiety tzw. „porządne” to te, które nie okazują swych pragnień seksualnych i łatwo godzą się z takim stylem uprawiania seksu, który narzuca im mąż, choć same nie mają z tego przyjemności.

Pisarka z okresu międzywojennego, Elżbieta Szempliń-ska-Sobolewska, w swym „Potrójnym śladzie” przedstawiła dwie kobiety: „porządną”, uległą, zahukaną i ciągle przegrywającą w życiu oraz jej znajomą, podziwianą przez nią, prowadzącą „wyzwolone” życie artystki, swobodne, bardziej ryzykowne, ale i ciekawsze. Kobieta „wyzwolona” potrafi zachować swą suwerenność także w małżeństwie. Nie czuje się własnością męża i nie poczuwa się do czynienia z własnej przyjemności ofiary na rzecz obowiązków małżeńskich czy zachcianek męża. Na skargę mężczyzny: „Co mam robić, gdy moja własna żona nie chce ze mną spać?” kobieta wyzwolona odpowiada wzruszeniem ramion: „To samo, co byś robił, gdyby nie chciała z tobą spać królowa egipska”.

W latach trzydziestych i później dyskurs dotyczący swobody seksualnej i małżeństwa miał inną postać niż dwadzie-

ścia lat wcześniej, gdy Nałkowska skandalizowała swym napływaniem do miłości wyzwolonej od małżeństwa. Swoboda seksualna kobiet przestała być kojarzona z przejmowaniem przez kobiety męskiego standardu obyczajowego. Okazało się, że kobieta „wyzwolona” zaczyna mówić o sprawach ważnych, dotąd przemilczanych jako wstydliwe i intymne. Nie tylko prowokuje mężczyzn, lecz ich zawstydza, onieśmiela, szokuje, stawia warunki. Przykładem tego były teksty Ireny Krzywickiej. Począwszy od lat trzydziestych przez następne trzydzieści lat Krzywicka z wielką odwagą i otwartością, a zarazem z ogromną kulturą ujawniała rozmaite „sekrety kobiet”.

W swej publicystyce pisała o menstruacji, orgazmie kobiecym, seksie, aborcji — i o tym wszystkim w sposób bardzo subtelny, lekki, dowcipny i mądry. Oburzała swą otwartością i kobiety, i mężczyzn. Pewien znany krytyk zaproponował nawet publicznie przetłumaczenie jej nazwiska na łacinę, czego skutkiem byłoby obelżywe słowo. Publicystyka Krzywickiej była jednak znaczącym elementem dyskursu emancypacyjnego. Zarzut stawiany Nałkowskiej w ramach tego dyskursu, ze mówiąc o potrzebach kobiet przejmuje męskie podejście do spraw seksu, nie stosował się do Krzywickiej. Zrywając z purytanizmem dawnego ruchu kobiecego Krzywicka również w sprawach intymnych i wstydliwych widziała potrzebę emancypacji kobiet.

Opłakując przekornie „śmierć Lowelasa” wytyka ona swym współczesnym zbrutalizowanie zachowań intymnych. Mężczyznom zarzuca niedbałość, pośpiech i bylejakość w związkach intymnych z kobietami, kobiety nakłania do nie-ulegania temu męskiemu stylowi w seksie i miłości, i do stawiania mężczyznom wymagań. Kobieta „wyzwolona” w tekstach Krzywickiej nie jest bezproblemową ofertą dla mężczyzn, to kobieta świadoma swych potrzeb, innych niż potrzeby jej partnerów i domagająca się uwzględnienia ich: