Drzewo życia4

pochodzący w ostatecznym rozrachunku z ziemi, z niej też czerpie swe siły, choćby spożywając płody roślinne, a po śmierci powraca w mroczne łono matki.

Uznanie ziemi za wszechmatkę jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że rodzi ona żywe formy „wyprowadzając je z własnej substancji. Ziemia jest żywa — jak pisał M. Eliade — w pierwszym rzędzie dlatego, że jest urodzajna”. Ziemia ujawnia, wydaje na świat formy żywe dzięki połączeniu własnej mocy płodności z mocą zapładniania wód. Obumarcie ciała nie pociąga za sobą utraty życia. Istoty żywe zmieniają się w zarodki gotowe w każdej chwili przybrać na nowo postać cielesną-Tak dzieje się ze wszystkimi istotami powstającymi z ziemi, zarówno roślinami, jak i ludźmi. Do ziemi powraca nie tylko ciało człowieka, ale przede wszystkim jego dusza, podobnie jak ziarno rośliny.

Płodność jest podstawowym atrybutem ziemi. Zauważmy jednak, że jest ona płodna cyklicznie, odzwierciedlając jakby w makroczasie rytm życia ujawniany przez księżyc. Jest ponadto pośrednio uzależniona od księżyca, który włada zapładniającymi ją wodami.

Między ziemią i księżycem zaobserwować można jeszcze jeden symboliczny związek przejawiający się tym razem w sferze językowej. Jak wiemy, w okresie całkowitej. widoczności księżyc jest „pełen”, natomiast ziemię w czasie wiosny nazywano „bogatą”. W społecznościach chłopskich znana była czynność o znaczeniu magicznym — toczenie jaja po ziemi — podczas której powtarzano formułę zawierającą życzenie: „... żeby była pełna”. Nie jest to nic innego, jak symboliczny akt zapłodnienia ziemi, polegający na przelaniu mocy zapład-niającej księżyca za pośrednictwem jego symbolu — jaja. Na Rusi, gdy „ziemia jest brzemienna, rodzi zboża i zioła”, chłopi taczali się „całym ciałem po swoich po-