DSC01100 (3)

318 _INSTYTUCJE I PROCESY DECYZYJNE

9.4.3. Kompetencje

Kompetencje Parlamentu podzielić można na (I) prawodawcze. (2) kontrol¹ oraz (3) kreacyjne .

Po pierwsze, prawodawcze kompetencje parlamentarne, z jednej strony, podlegają nieustannemu poszerzaniu, ale. po drugie. Parlament nadal nic posiada u-1 kich kompetencji legislacyjnych, jakie charakteryzują parlamenty krajowe. Obce-1 nie można mówić o klasycznych kompetencjach jprawptw6rczycb_tylko w stosunki I do procędjjQ' wspń>decydowania. Jednak w 1998 r Parlament w tej formie przyjął I tylko 33 akty wspólnotoweTa w "2000 r. trzecie czytanie zakończono zaledwie w IS I sprawach¹'⁰.

Prawodawcze kompetencje Parlamentu Europejskiego podzielić można na lny grupy Posiada on praw<(£l)l pośredniej inicjatywy legislacyjnej, (2) uczestniczenu w procesie tworzenia wiążących aktów wspólnotowych oraz ( 3) prawo stanowieni budżetu²⁰¹.

Parlament od lat dąży do poszerzania swoich uprawnień, także w obszsa prawa pierwotnego. Dobitnym przykładem stało się wywieranie wpływu na uzy-skanie kompetencji w zakresie ratyfikowania zmian w Traktacie, zanim ich ratyfikacją zajmą się parlamenty krajowe Na przykład, rządy Belgii i Wioch w czasie ratyfikacji traktatu amsterdamskiego oświadczyły, żc krajowe procedury ratyfikacyjne zostaną podjęte dopiero po zatwierdzeniu traktatu przez Parlament Europą-ski²⁰⁵. Podobna sytuacja zaistniała w czasie ratyfikacji traktatu nicejskiego. Oznacza to. iż Parlament Europejski powoli staje się czymś w rodzaju wspólnotowej „superlegislatywy².

Prawo zgłaszania inicjatywy ustawodawczej jest bardzo charakterystyczni cc- I chą parlamentów krajowych. Natomiast Parlament Europejski uprawnień takich nic posiada. Uzyskał on jednak prawo zgłaszania „pośredniej inicjatywy prawodawczej² Jeżeli Parlament uważa, iż jakiś problem wymaga wydania aktu wspólnoto-wego. to może zwrócić się <jó Komisji z wniośkicm o przedstawienie proicktu.n-kiego hkłu^Wft. jednak to Komisja podejmuje decyzję ńa~temat przygotowani? propozycji oraz o jej treści i formie prawnej.

.119

POLITYCZNE INSTYTUCIE WSPÓLNOTOWE

Pnrlnmeni uczestniczy natomiast w procesie stanowienia prawa wspólnotowego. Wykonuje on cztery funkcje: albo tylko ffmiujejropozycjc, albo korzysta z prawa weta, albo ulepsza jc w procedurze współpracy, albo stanowi w procedurze współdecydowania⁵"⁷. W każdym wypadku uprawnienia Parlamentu zostały wyraźnie określone w odpowiednich postanowieniach, zawartych w Traktacie.

W procedurze konsultacyjnej Parlament wyraża jedynie swoją niewiążącą opinię. W roku 1998 sformułowano 215 takich opinii, przy tym aż w 138 wypadkach Parlament zaproponował wprowadzenie zmian'W roku 2000 sformułowano opinie w 113 sprawach, a w 69 wypadkach Parlament sugerował poprawienie projektu³⁰’. Zaakceptowanie zmian jest w tej procedurze uzależnione jednak od decyzji iządów. Parlament może wywierać na nie wpływ tylko w ten sposób, te zwleka z podjęciem decyzji.

W procedurze zgody, czyli weta parlamentarnego, w 1996 r. rozpatrywano projekty ośmiu aktów wspólnotowych, w 1998 r. czterech, a w 2000 r. już czternastu. Te uprawnienia Parlamentu dotyczą najważniejszych problemów funkcjonowania Wspólnoty.

W procedurze współpracy Parlament może ulepszać i poprawiać projekty aktów wspólnotowych. W tym zakresie jest on bardzo aktywny. W roku 1998 w pierwszym czytaniu rozpatrywał 38 propozycji i prawie wszystkie poprawił (37). Natomiast w drugim czytaniu rozpatrywał 24 sprawy i do 18 wniósł swoje poprawki. W latach wcześniejszych jego aktywność i krytycyzm były podobne

W procedurze współdecydowania Parlament ma możliwość wywarcia jeszcze większego wpływu na treść proponowanego aktu wspólnotowego i chętnie z mej korzysta. W roku 2000 w pierwszym czytaniu rozpatrywał 60 projektów i poprawił 48, w drugim czytaniu rozpatrzył 53, a poprawił 33, natomiast w trzecim czytaniu rozważał 18 propozycji aktów wspólnotowych. Również w lalach poprzednich jego aktywność była podobna.

ikLąąkrcsie stanowienia budżetu wspólnotowego Parlament posiądą uprawnie-nia bardzo istotiierW obszarze wydatków nieobligatoryjnych pełni on rolę głównego decydenta. Natomiast odnośnie do wydatków obligatoryjnych posiada prawo zawetowania propozycji Rady i odrzucenia całego budżetu’¹⁰.

W praktyce Parlament wykonuje ponadto wiele działań o charakterze czysto politycznym. Te jego działania czasem mogą stać się zaczynem działań o charakte- ^{3 4}

Art. 272.

Oryginalną klasyfikację kompetencji Parlamentu zaproponowali W. Wcidcnfcld i W "'s scls. Ich zdaniem, można podzielić jc na uprawnienia w zakresie kształtowania polityki. Kształtów-nia systemu politycznego oraz interakcyjne. Zob. W. Wcidcnfcld. W. Wcssels. Europa od A Ja i Podręcznik integracji europejskiej. Gliwice 1995. s. 148-149. P. Craig oraz G. De Btlrca odrrW podają natomiast kompetencje dotyczące zdolności wchodzenia w spory sądowe (liligtmll. Zef> P. Craig. G. Dc Burca EC Law. Texr. Cases. and Materials. Oaford 1995. s. 65-69.

*" Europcan Commission. General report on Ihe actMties aj tlie European Union I99S. Br® seIs-Luxcinbourg 1999. s. 428: Europcan Commission. General report on the actMties oflkeEsrr pean Union 2000, Brusseis-Cuscmbourg 2001, r. 392.

Zob.art. 192.

Zob. szerzej L. Jesień. Wybdr czy inercja. Traktat amsterdamski w świetle teorii europejskiej. Nowy Sącz 2000. s. 114.

AU. 192 | 2.

*” K. Lenaerts. P. Van NulTel (i mott tłumacz polskiego przekładu ich książki) nie mogli się w utj sprawie zdecydować. Najpierw formułuję ic/ę. it Parlament _mc ma lompetencji stanowienia prawu", o później, iz przyjmuje on usuwy. Zob. K. Lemem. P. Van Nuftel. 1’odssaui pruna euro-pejskiego. Warszawa 1998. s. 179 i 185.

W tym wypadku, jak i w kolejnych, dane dotyczące 19981 uczrrpnJcm z European Com-miiiion, General report on the actMties of the Europem Union 1991. Brussels-Luumbuuig 1999. >.413.

W tym wypadku, jak i w kolejnych, dane dotyczące 20001. zaczerpnięto z Europcan Cum-mission, General report on the actMties of the Europcan Union 2000. BruucU-l.utcmhourg 2001, 1.392.