DSC04149

432 Krzysztof Pi larczyk

tują o kwestii zaciągania nieczystości przez kobiety w czasie menstruacji, przez jedzenie niektórych posiłków, wszelkiego rodzaju upławy, dotykanie niektórych przedmiotów rękoma, oraz rytuałach oczyszczenia^ tych nie-czystości.

Od m wieku Miszna stała się przedmiotem nauczania rabinów i wywarła duży wpływ na dalszy rozwój rabinizmu: Chcąc zapewnić ciągłość temu nauczaniu i własnej obranej linii tradycji (Miszna do końca nie precyzowała Prawa, lecz dawała możliwość tworzenia halachy) początkowo sami uczeni wskazywali uczniów, którzy kontynuówąlfuch prace. Później dokonywało się to za aprobatą_ heit din_t sądu rabiniczaięjłjlw końcu tylko wtedy uczeń mógł rozpocząć samodzielną działalność nauczycielską, kiedy zgodził się na to nasi — najwyższy rangą żydowski urzędnik (zwany od IV w. także patriarchą), skupiający za zgodą Rzymian* władzę religijną i świecką w Palestynie (urząd ten istniał do 429 r., a jego kontynuacją była instytucja zwana boule [rada]). Nasi sprawował także nadzór na dajanim, sędziami sądów rabinicznych, którzy zajmowali się rozstrzyganiepi spraw dotyczących własności, rękojmi, -nieprawnych działań, szkód, umów, testamentów, kontraktów małżeńskich! hrozwodów^ oraz kwestii stanu cywilnego poszczególnych osób i wszystkim, co związane jest z orzekaniem konkretnej halachy w oparciu o tradycję misznaicką. Zakres uprawnień, jakie im przysługiwały, i jednoczesny brak danycłwz III wieku o anunei ha-arec („ludziach ziemi”) może wskazywać, że rabinizm już się rozpowszechnił, także wśródwłaścicieli ziemskich, co dawało rabinom możliwość oddziaływania na gminy żydowskie. Ustabilizowany^ tym czasie ppzycji rabinizmu pozwoliło nawet na odstąpienie przez rabinów ód zasady bezpłatnego nauczania Tory.

- Chociaż judaizm rabiniczny wciąż się formowali przez dalsze wieki, ra-bini nigdy nie osiągnęli takiego znaczenia w gminach żydowskich! jlki® zyskali w HI i IV wieku. Ich oddziaływanie było wówczas tak silne, że zdołali zaszczepić swe nauczanie także w gminach żydowskichfrw Babilonii, które posiadały wielowiekową historię, sięgającą okresu wygnaniaz łat 586-538 p.n.e., a nawet czasów po podboju przez Asyryjczyków państwa północnego (Izraela)?y^^^ipkupime^Po powstaniach^ lat 66-70 i 132--135 n.e; napływający Żydzi palestyńscy wzmocnili tamtejszą diasporę.

Co prawda nie powiodła się w połowie III wieku próba stworzenia własnego sanhedrynu w Nahar-Pakod (koło Suiy>w Babilonii,f ęo oznaczało,*że tamtejsiuczeniżydo wscybylimadal podporządkowali autorytetowi grodków w Palestynie, zwłaszcza w Tyberiadzie, w którejipdj drugiej połowy

o    100    "lllflj

*—    !    gflkm

Ryc; 5. Babilonia w czasach powstania Miszny i Oemary

| Uwiefcy akademia rabiniezna. była najsifoiejsza, a autorytet Jebudy ba-Na-f ^s*^eĘS przyciąg^ wielu uczonych z Babilonii- Trzeba było czekać niemal f j$sżGz&i§I§ wieku zanim ośrodki studiów Prawa żydowskiego nad Eufia-teip przejęły funkcje, wiodącą w całym żydostwie. Tymi, którzy przyczyni-iKs^doichzaiGze/Mj^/i dwaj rabini, Abba Aricha (Raw) i Mar Szmuel (Mam Obydwaj zdobyli misznaickie wykształcenie właśnie u Jebudy ba-Nasie&m' Galilei, przekazując je później kolejnym pokoleniom w pro-wadzofljjrayflrzez siebie akademiach.

Wspólnoto babilońska miała silną świadomość własnej odrębności, widoczną. choćby w określaniu siebie mianem bnei ha-gola, lub gola (synowie