DSCN7275 (2)

X KORNEL UJEJSKI — POETA ROMANTYCZNY

Wchodzący w dojrzale życie Ujejski żył czynnie jednocześnie M powierzchni i w podziemiu. Otoczony protekcyjnie opieką starszego odeń o lat kilkanaście Leszka (Aleksandra) Dunina-- Borkowskiego, zasłużonego dla życia literackiego Galicji, wszedł Ujejski, łatwo w krąg elity kulturalnej Lwowa, został wprowadzony na lamy "Dziennika Mód Paryskich*. To nowoczesne pismo, będące jednocześnie magazynem kulturalno-lite-rackim i magazynem mód, było pismem otwartym na Europę, popularyzującym w przekładach najnowszą literaturę, wprowadzającym śmiało nowe gatunki publicystyczne i nowatorskie sposoby oddziaływania na „czytającą publiczność”. Sformułowany przez Leszka Dunina-Borkowskiego program¹ zakładał wychowywanie społeczeństwa w duchu romantycznej negacji istniejącego stanu politycznego, w duchu nonkonformizmu i antylojalizmu, przy jednoczesnym wskazaniu na potrzebę realizowania zadań pozytywnych: demokratycznych przemian społecznych, pogłębiania nowoczesnej świadomości narodowej, zwiększania potencjału kulturalnego społeczeństwa. Było w nim miejsce na wieszczenie przyszłości i na fizjologiczno-moralne studia społeczności, na wykłady opatrznościowej filozofii i na współczesną satyrę, na obrzydzenie dla ohydy świata i na flamandzki weryzm.

Drukowane we lwowskim piśmie wiersze Ujejskiego (pierwszym z nich był On « ja w nrze 6 z 1844 roku) czytelnicy zauważyli, więcej: ocenili wysoko. Oto natus est poeta/ Rówieśnik autora, Władysław Zawadzki, zanotował: „W "Dzienniku Mód Paryskich* pojawiły się (...) pierwsze poezje Kornela Ujejskiego. Młodzieniec — poeta rozwinął od razu blask pochodzący z prawdziwego natchnienia. W poezjach jego było wiele nowych piękności, było uczucie i dzielność; obok wzniosłego lirycznego polotu zachwycająca prostota sielanki. Ujejski wów-

czas wiele pisał; każdy prawie numer (Dziennika Mód» podawał nowy jego wiersz, jeden piękniejszy od drugiego. Publiczność sympatycznie witała młodzieńca, którego utwory przypominały świetniejsze czasy poezji”².

Uznany za poetę młodzieniec, beniaminek dla starszych twórców lwowskiej ,polonii literackiej”, zaprzyjaźnił się szybko z młodymi współpracownikami (Dziennika Mód Paryskich*: Karolem Szajnochą i Janem Dobrzańskim. Przyjaźń ta miała przetrwać lata. Jednocześnie, dzięki ogólnopolskim związkom macierzystego pisma, zawarł bez trudu znajomości z przedstawicielami życia kulturalnego Warszawy, kiedy zjawił się tam latem 1844 roku.'Podróż do stolicy połączył Ujejski z wędrówką przez Czarnolas i Zwoleń, miejsca związane z ojcem poezji polskiej (poeta składał hołd poecie), Puławy widziane poprzez Świątynię Sybilli Jana Pawła Woronicza *³, Raszyn, przypominający niepodległościowe nadzieje i zawody ojców, w Warszawie zaś, dzięki Kazimierzowi W. Wójcickiemu, redaktorowi (Biblioteki Warszawskiej*, nawiązał kontakty z młodą i konspirującą „piś-miennością warszawską”⁴, Biblijne i mesjanistyczne (Woronicz) lektury, odnowiona lekcja historii ojczystej, prawdopodobne (choć nigdzie nie zapisane) nocne rodaków rozmowy w sterroryzowanej przez władze rosyjskie Warszawie spowodowały, że oto w wierszu Gęśl Jeremiasza (wskazującym jako miejsce powstania Warszawę) Ujejski po raz pierwszy przybrał jako poeta kostium prorocki, rezygnując z wypowiadania w poezji osobistego „ja” na rzecz „ja” poety — reprezentanta narodu, opiewającego jego cierpienia, karcącego go w razie potrzeby, pośredniczącego między nim a Bogiem, objawiającego przyczyny Bożych docisków i zanoszącego modły o ich zaprzestanie.

1

[ L. Dunin-Borkowski], Uwagi nad literaturą w Galicji, •Tygodnik Literacki* 1842, nr 12, s. 93-94,

2

W. Zawadzki, Literatura w Galicji [w tegoż:] Pamiętniki z życia literackiego w Galicji, Kraków 1961, s. 161.

3

“ K. Ujejski, Moja autobiografia, s. 93.

4

Tamże.