DSCN4763

Chrystus - Maryja - Jan Chrzciciel. Ułaa Trlna Sanditas W

4. KULT I LITURGIA

Od pierwszych wieków chrześcijaństwa Jan Chrzciciel był świętym czczonym powszechnie, w całym Kościele, w odróżnieniu od lokalnych kultów pierwszych męczenników. Rolę decydującą odegrała tu z pewnością ewangeliczna „kanonizacja” Jana przez Jezusa (Mt 11, 11). Powszechność i natężenie kultu Pańskiego Poprzednika są porównywalne jedynie z rozmiarami kultu chrystologicznego i maryjnego. O ile bowiem w odniesieniu do innych świętych Kościół obchodził jedynie pamiątkę ich śmierci, a więc „narodzin dla nieba”, Jana Chrzciciela wspominał w całym cyklu świątecznym, obejmującym jego Poczęcie (24 września), Narodziny (24 czerwca). Chrzest Chrystusa w Jordanie (6 stycznia) oraz Ścięcie proroka (29 sierpnia)⁴³. Oprócz tego różne Kościoły lokalne (głównie wschodnie) czciły Pańskiego Zwiastuna także w dniu jego Synaksy (ros. Sobor), z okazji trzykrotnego odnalezienia jego głowy, a nawet w dzień jego uwięzienia przez Heroda⁴⁴.

Trzy główne cykle rocznych świąt - pisze John MeyendorłT - wspominają życie Chrystusa, Dziewicy Maryi i Jana Chrzciciela. ( ) Cykl Jana Chrzciciela jest wczesnym tworem palestyńskim o podstawie biblijnej i służy jako model dla cyklu mariologicznego. Cały ten system [...] sugeruje paralelizm między Matką a Prekursorem, dwoma przedstawicielami gatunku ludzkiego, którzy zlali najbliżej Chrystusa⁴⁵.

Starochrześcijańska tradycja liturgiczna połączyła postacie Jezusa, Maryi i Jana Chrzciciela przede wszystkim w święcie Epifanii - Objawienia Boga w świecie. Geneza tego święta

⁴³    W związku z datą obchodu ścięcia św. Jana Chrzciciela Honoriusz zAutun pisze: „Joannę* Bsptists in Annuntiatione fid est. 25. Marti*.) sanctae Maria* est deoollatus, sod bodie caput sjus iawntum gkartflrstur dmnitus" (Honoriu* Augustodunensis, Gamma a/umaa, PL 171 flBg

⁴⁴    T. Innitzer, Johannes der T&ufer naeh der Meihgcn Schn/I mad dar Tradilion, Vien 1908, s. 406.

⁴⁵    J. Meysndorff, Teologia buaniyjaka. pras!. J Prokop*uk Wmawmmwm mi, s. 157.