DSCN4779 (2)

Chrystus - Maryja - Jan Chrzciciel: idea Deesis

rym a Nowym Testamentem, pomiędzy epokami Prawa i Łaski. Jako prorok, a nawet „największy z proroków", jest narzędziem Ducha Świętego, jego medium. Teoforyczne imię Jan (hebr. Johhanań) zawiera pierwiastek znaczeniowy odnoszący się do „łaski danej od Boga”, co szybko zostało zauważone przez ezegetów i wykorzystane jako uzasadnienie kierowania modłów do Jana Chrzciciela, jako szczególnie uprzywilejowanego przez Boga pośrednika laski. Wielu Ojców Kościoła podkreśla również mediacyjną rolę Jana podczas chrztu Jezusa. Tertulian pisze nawet o przeniesieniu w tym momencie ducha prorockiego z Chrzciciela na Mesjasza¹. Funkcja Jana w zdarzeniu nad Jordanem przyrównywana jest często do funkcji ojca chrzestnego drugich, duchowych narodzin Jezusa². Pośrednim uzasadnieniem obecności Jana Chrzciciela w Deesis jest bez wątpienia również biblijne określenie go jako „anioła” (posłańca) przed obliczem Pana (Mk l, 1), a także eschatologiczny wydźwięk głoszonej przez niego nauki (por. Mt 3,10-12)³.

Najmniej, rzecz jasna, uzasadnień wymaga obecność i rola w grupie trimorfionu Chrystusa - Sędziego. Przypomnijmy więc jedynie, że zarówno idea powszechnej władzy Chrystusa na niebie i na ziemi, jak i jego moc sprawowania sądu w czasach ostatecznych również posiadają potwierdzenie w tekstach biblijnych (por. Mt 28,18; J 5, 27)⁴.

2. APOKRYFY

0 wiele wyraźniej idea pośrednictwa Maryi i Jana Chrzciciela obecna jest w literaturze apokryficznej, zwłaszcza zaś

1

   Tertulian, Wybór pism, przeł. E. Stan ula. W. Kania. W. Myasor. Warszawa 1970 (PSP t. 5), a. 143-144.

2

   Zob. np. S. Bułgakow. Prawosławije, a, 270.

3

⁶ Niektóre z wypowiedzi Jana Chrzciciela umieaacsane tą na i«o)«rh trzymanych przez niego w przedstawieniach Dwsii.

4

O biblijnej podstawie sędziowskiej władzy Chrystusa sob np laowogra-ficzny zeszyt „Communio’* (1987. nr 2) pi. Sfdeta trwych i umartych