Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (174)

IV. prawi

Podejmując, znany od dawna w literaturze, motyw powtórnego upQ Chyttuu na ftwial i powtórnego ukrzyżowania go prr« ludzi. Sidhą -Zarembina wystąpiła wobec współczesnego społeczeństwa z jednym z tupp szych wkartrik. Uczyniła to zaś z niezw ykłą u ekspresjonistów oucwh^ środków wyrazu i przejmującą prostota.

Miary tej nie utrzymała już w sztuce następnej, w Sygnałach (prwdr. I9B. wyst- 1934 pL Wielki kuglarz). Jeśli w Ecce homo pojawił »* rbpr^aa ascetyczny, tu mamy do czynienia z barokiem tego kierunku. W frgnlzł spotykają sic x sobą prymityw izm i aktyw izm: symbolika religijna i ikga społeczna: Adam i Ewa Mtiatiują ze zwycięska rewolucja, a Zloty Ok zwany tez Wielkim Kuglarzem (szatańskie pseudonimy kapitalizmu)—łkam całą fud/kiłśtf radiofomzacją św iata; nic brak ani teatru w teatrze, aa U drogich tej epoce, pomysłów z kukłami przemieniającymi sic w ludzi — uk jednak trąci czarno-białą naiwnością, a wiersz, i nie tylko wiersz, pnypome /c autorka jest także pisarka dla dzieci.

Nurt ekspirsjonizująco-posUnlodopolski zamanifestował się jeszcze parobws w latach trzydziestych, aczkolwiek w sposób daleki już od typowołci dnirtff* S/flburg-Zarrmhiny. W wersji alegoryczno-groteskowej (Dalnuno. |nd 1932-1933) i patetyc/no-narodowej (Trzy' mgły. wysl. 1933. prwdr. 1936\0bto zresztą bardzo rozwichrzonych, reprezentował go miody poeta i malarz Mn Niżyński, skądinąd autor feerycznego widowiska na dni Krakowa (Kiind/t hiętycowy. wyst 1939). Notabene. widowiskowość była wówczas zwłaszcza w Krakowie, rozporządzającym takimi ..scenami"* jak Wawd (jb wysławiono 1939 Hymn na cześć orf W polskiego Ludwika Hieronima Mera* czy Burbiikan (gd/ie 1938 w ysławiono Igrce w gród w alą Adama ftfcutol Przeciwieństwo Niżyńskiego stanowił Czechowice, reprezentując kio* kameralną, poctyzacyjno-oniryczną odmianę całego tego — dogasa^ap¹ — nurtu. Był on autorem kilku jednoaktówek, m.in Czasu jumtnnet" ffr*d 1937. wysl. 1939) i Rez nieba (prwdr. 1938). Pierwsza z nich ukazy*** scenie — tak to chyba należałoby wyrazić — przeczucie nadchodzącej wp draga — walczyło o zniesienie kury śmierci. Powiedzieć jednak trzeba, k Czechowicza, sentymentalny, mało dramatyczny, pozostał tfateko w nic jego znakomitą poezją,

W poetyckim dramacie Dwudziestolecia miejsce bliskie, nu popu*" omawianego tu nurtu, osobne jednak, zajmują dwie Mylizutotskie sztuki Lab'^u 400 Hieronima Morstina: Rzeczpospolita poetów (prwdr. i wysl. 1934) i Ha**⁰

łjui t«">* « ibłor/c Morstinów w Ptawowicach w cmwcu I92S roku. OJ Irwaj »ioją: Antom ftawli. Muf Wmlin, l.udwik Hieronim Morstin; sindzą: F.nwl 7«t*lluwKc. 1 cupolil Sufi, JannU« hnbcsei. Jan Lechoń. /nfii Starowieyska MonUnowa. Paul Ca/in. Jul im Tum mi. Mana Manna-CMs Miiu Paw Ilkowska

•    v. majowej (wysl. 1936. prwdr. 1938). Zwłaszcza pierwsza z nich zasługuje

Kabcdrowy ton czyni ją obcą ekspresjonizmowi, aczkolwiek pojawiają się

•    wj artywy zgodne z duchem tego prądu. Powiedzieć można, ze jest fMBkdopolska. jej młodo polskość wszakże ogranicza się właściwie do jednego

nazwiska, a nawet do jednego tylko dzida: Wesela. Jej wiersz, obok *j9*>kkicfo. sięga przy tym i dolej w głąb tradycji — ku wielkim ku polskiemu klasycyzmowi Podobnie juk i w swojej poezji.

'krtua /bbża się tu do typu stylizatoratwa reprezentowanego przez skumand-^v-^,;‘ I *t dziwnego, skoro skamandryci właśnie są bohaterami jego sztuki.

''zsiąranic do Wesela to przede wszystkim pomysł. Tak jak u Wyspiańskiego.

•łże i tu autentyczne, niedbale tylko zapscudonimowone osoby, zebrane

•    ństue autentycznym miejscu (dwór Morstina w Plawowicach). zostają nuglc ‘tąpitic w fantastyczno-symboliczną akcje, przeniesione w inny wymiar.

Tyn razem jest to (modna w tych latach: Witkacy. Jasieński. Wat) fantastyka 401