8748915598

Jan Dylik: Osadnictwo epoki kamiennej w przełomowej dolinie Warty pod Poznaniem.

nien dostarczyć wielu ciekawych spostrzeżeń i praw, rządzących tej katego-rji zjawiskami. Bowiem prymitywniejszy od dzisiejszego człowiek ulegał silniejszym i bezpośredniejszym wpływom natury.¹ Człowiek żył w przyrodzie poniekąd zdała od dziedziny ducha. Natomiast przy rozpatrywaniu dzisiejszych stosunków antropogeograficznych napotykamy między naturą i człowiekiem rozwinięty silnie czynnik jego wynalazczości (co prowadzi nas w sferę ducha) i na potężne wpływy historyczne. Fakt ten utrudnia wykrycie zasadniczych praw, rządzących zależnością człowieka od przyrody, i nadaje antropo-geografji inny, bardziej humanistyczny, socjologiczno-historyczny kierunek. Natomiast w geografji prehistorycznej tego rodzaju trudności są minimalne i łatwiej tutaj można się doszukać praw rządzących osadnictwem, jak również zjawiskami z innych dziedzin antropogeografji.

O współdziałaniu geografji z prehistorją mówiono już dawniej. Jednakże zbliżenie tych nauk rozumiano raczej jako zastosowanie metody geograficznej w prehistorji.

We Francji ideę tę wysunęli Capitan i Deffontaines.² Podkreślając dotychczasowe dążności chronologiczne w prehistorji, wskazują jej nowy kierunek w badaniach przestrzennych — kierunek geograficzno-prehistoryczny. W ten sposób pojęta i uzasadniona geografja prehistoryczna ma służyć w pierwszym rzędzie prehistorji i posiada do pewnego stopnia charakter prehistorji geograficznej. Syntezą w ten sposób, nieco utylitarnie pojętej geografji prehistorycznej, miałby być atlas prehistoryczny, wykonany zbiorowo, z inicjatywy Międzynarodowego Instytutu Antropologicznego, wedle wskazań podanych przez Capitan’a i D e f f on t a i n es’a.

Atlas ten ma się składać z dwu zasadniczych części: fizycznej i antropo-geograficznej. Pierwsza w szeregu map ma zilustrować warunki fizyczne ziemi, poczynając od końca pliocenu. Dotyczą one konfiguracji terenu, klimatu, flory, fauny i kierunku wiatru. W drugiej części znaleźć mają swój wyraz stosunki antropogeograficzne w czasach przedhistorycznych. Będą to więc mapy zasięgów kultur, ciągłości zaludnienia i modyfikacji w jego wykształceniu. Główny dział — to warunki osadnicze. Przyczem należy podkreślić, że zalecane są tutaj badania na małym i typowym obszarze.³ Ostatniem wreszcie wymienio-nem zagadnieniem jest kwestja zasięgu przemysłów przedhistorycznych i importów, tak wyrobów jak i surowca samego. Jest to problemat, dotyczący komunikacji i handlu przedhistorycznego.

W późniejszej pracy⁴ rozwija Deffontaines naszkicowany wyżej zarys dążności geografji prehistorycznej, podkreślając wyraźniej jej przynależność do

¹    A. A. Mendes Corrca: A. Geograf ja da prehistoria. Porto 1929, str. 73. (Resume).

²    Capitan et Deffontaines: Pour un atlas prehistorique international. Rev. antro-pologique 1923, str. 290—291.

¹ Capitan et Deffontaines: I. c. str. 291.

⁴ P. Deffontaines: Sur la geographie prehistorique. Annales de Geographie. 1924, str. 19—29.