IMGP0613

174 Część druga. Powstanie pisma

40. Sumeiyjska lista królów na prostopadłościanie

i w poezji oraz tworzących się naukach - na przykiad w astronomii, mate-matyce i medycynie.T 3T    -

—tLh pomutą pisma klinowego spisano między innymi utwory należące do najważniejszych świadectw kulturowych historii ludzkości - na przykiad datowany na XVIII w. p.n.e. i obejmujący 282 {paragrafy kodekspraw Ham-murąkiggo z Babilonu czy słynny (znany co prawda z późniejszej wersji), po-'cEodzący z~I tysiąclecia p.n.e., epos o Gilgameszu, który wywodzi się ze znacznie starszych sumeiyjskich przekazów. Wraz z jozwoiem pisma i kultury pisanej szybko upowszechni! się zwyczaj utrwalania tą metodą wiedZV. systematycznego jej gromadzeniai-pfźechowywania w centrach kształcenia i wiedzy^wiadczy^r^m wieIe"g^in^Ówj~bil>BStgkr któiych powstanie na Bliskim WscfaodzfeTnyod III tysiąclecia p.n.e. wj^ojcrotnia potwierdzona* archeologicznie. Najbardziej znanym przykładem jest wielka biblioteka asy-

1

41. Tkbliczka z pismem klinowym w glinianej kopercie z Kulłepe w Kapadocji, około 1800 r. p.n.e.

ryjskiego króla Asurbanipala w Niniwie (VII w. p.n.e.), w której’ wśród ponad 25 tysięcy tabliczek klinowych i ich fragmentów znajdowała się także już wspomniana późna wersja eposu o Gilgameszu.    ęrn& i **4

Jednak od końca III tysiąclecia p.n.e. zakres stosowania pisma klinowego £ rozszerzał się znacznie nie tylko meiytorycznie, lecz także geograficznie. \ Mniej więcej w tym czasie zostało ono przejęte przez Elamitów z południowo-zachodniego Iranu; zrezygnowali oni z własnego wcześniejszego systemu pisma (por. s. 153), a w II tysiącleciu kliny zapożyczyło kilkanaście kolejnych ludów, jak na przykład Huryci z północnej Mezopotamii czy Hetyci z Anatolii. Społeczności te przeważnie wykorzystywały pismo klinowe do zapisywania tekstów we własnych językach i przekształcały je stosownie do swych potrzeb.

W drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. na całym Bliskim Wschodzie jako język komunikacji i dyplomacji służył język akadyjski - w tym właśnie języku na tabliczkach klinowych prowadzili swoją korespondencję zagraniczną królowie, a nawet egipscy faraonowie. Świadczyoiynnniędzy innymf-arehi-wum odkryte w Egipcie w Tell el-Amama datowane na XIV w. p.n.e. Nieco później, od początku I tysiąclecia p.n.e., pismu klinowemu zaczął jednak zagrażać poważny i w dłuższej perspektywie silniejszy konkurent. Objawił się on pod postacią wczesnych pism alfabetycznych, które wykształciły się na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego (por. s. 219-221). Plemiona