Najstarsza poezja polsko łacińska7

XVI

państwowości, na rozwoju kultury nic odbiła się — bezpośrednio przynajmniej — ujemnie. Dopiero okres walk o zjednoczenie królestwa polskiego na przełomie

XIII    i XIV w. oznacza w dziedzinie kulturalnej moment pewnego zastoju, po którym siły zjednoczonego już państwa wydają tym obfitsze plony u schyłku XIV i w XV w. Dlatego też dzieje średniowiecznej poezji _podskQ-łacińskiej można słusznie — podobnie zresztą jak i całokształt dziejów piśmiennictwa w Polsce średniowiecznej — podzielić na dwa okrcsy\lbicrwa£j^.. sięgający od samych jej początków po schyłek XIV„w., oraz jdrugi, wypełniający sobą okrągłe sto lat od schyłku

XIV    do schyłku ^CV stulecia, kiedy zaczynaja_sic u nas. pojawiać pierwsze zwiastuny .poezji .J^ęs^sowej.|

Rozwój literatury w tych obydwu okresach jest — zwłaszcza w dziedzinie poezji — bardzo niejednakowy. Różnica widoczna jest od razu w ilości produkcji piśmienniczej. do schyłku XIV w. niezmiernie skąpej, a wzrastającej szybko w stuleciu następnym, którego dorobek przewyższa ilościowo znacznie to wszystko, co napisano poprzednio. Poziomem jakościowym poezja w. XV nie góruje co prawda nad wiekami poprzednimi, gdyż i ona nie wydaje żadnych dzieł ani utworów wybitnych, a może nawet nie dorównuje niekiedy pewnym odosobnionym osiągnięciom wcześniejszego okresu, ale za to wiąże się ona dość wyraźnie z pewnym określonym środowiskiean, którego prymitywne zresztą potrzeby stara się zaspokoić, a mianowicie z Krakowem, jego uniwersytetem i dworem królewskim, co daje jej mocniejsze zaplecze i ciągłość rozwoju, pod-c«a« kiedy w stuleciach poprzednich poszczególne wytwory sztuki poety oklej powstają sporadycznie tu i tam, jako skutek mniej lub więcej chwilowego układu okoliczności, bez widoków na organiczną jakąś kontynuację, która mogłaby prowadzić choćby tylko do wydoskonalenia się samego rzemiosła poetyckiego. Na koniec na twórczości w. XV zaczynają się już zaznaczać pierwsze wpływy renesansu, obce jeszcze z natury rzeczy okresowi poprzedniemu. Z tych wszystkich względów postąpmiy.-.siusznie, oma>viąjac osobno dorobek wieków QCII do XI$)oraz w. XV)

Wiersze epigramu tyczne. U progu rozwoju poezji łacińskiej w Polsce skłonni byliby niektórzy kłaść 14-wierszowy n apj s, jaki ongiś miał się znajdować na grobie Bolesława Chrobrego w katedrze poznańskiej. Niestety czas jego powstania trudno bliżej oznaczyć i poglądy uczonych na tę sprawę różnią się bardzo od siebie. Napis ten nic zachował się do naszych czasów, ponieważ grobowiec, na którym był umieszczony, uległ zniszczeniu w drugiej połowie XVIII stulecia, tak ie dziś rozporządzamy jedynie kilku odpisami, zdjętymi z tego zabytku w różnych czasach, poczynając od XV w., nie zawsze zgodnymi pomiędzy sobą. Co gorsza nie wiemy nawet dokładnie, jak sam grobowiec wyglądał i jakie było rozmieszczenie na nim tych wierszy, tak że ich wzajemna przynależność również daje pole do wątpliwości. Na skutok tego nie można »ię dziwić, że gdy jedni sądzą, iż powstał on jeszcze w drugiej połowic XI w., w czasie odbudowy katedry poznańskiej przez Bolesława Śmiałego, to inni przesu-

Ikllil. Nar. Ser. I. Nr 141 (Najstarsza poezja poIjko-Ucińika)    2