Najstarsza poezja polsko łacińska1

^LIV

^LIV

twórczości poszczególnych autorów. Nie można jednak lekceważyć doniosłości tego działu naszej literatury łacińskiej, który ze względu na swoje kościelne przeznaczenie stykał się z najvszcrszymi niewątpliwie warstwami odbiorców, oddziaływał szerzej niż cała pozostała poezja i proza łacińska, im bardziej poprawna, tym więcej dostępna jedynie dla grona wybranych.yNa łacińskiej pieśni kościelnej wzorowała się i kształciła pieśń kościelna polska. ja}{. to łatwo wykazać na zachowanych jej zabytkach, a^pieśń kościelna jest przecież najstarszym gatunkiem Sfaszej poezji w języku ojczystym, gatunkiem, który torował dopiero (choćby t^lko przez urobienie języka i wiersza) drogę następnyraZStwicr-dzenie jej popularności, chciałoby się powiedzieć ludowości, nie znaczy, aby w obfitym dorobku tej poezji nie było utworów o wyższym poziomic artystycznego wyrazu; nawet jednak jej zupełnie nieudane płody spełniały doniosłą rolę kulturalną, niedostępną dla bardziej uczonych gatunków literackich. W każdym razie zaś liryka ta wprowadzała do nas nieznane poprzednio bogactwo form ^troficznych i z tego cboóby względu stanowi ważną pozycję w całokształcie naszej poezji łacińskiej.

>ok liryki religijnej zaczyna się pojawiać u nas V w. — podobnie jak to miało miejsce już wcześniej na Zachodzie — liryka łacińska na tematy świeck i>^jNa przejściu od jednej do drugiej znajduje się twórczość poetycka jedynego bliżeinam znanego z poetów pierwszej połowy tego stuleciaVo ta-n i s 1 a w a Ciołka.-, Przez lat dwadzieścia blisko

w. *4-rt •/•fr

XLV

był on notariuszem, czyli urzędnikiem kancelarii WŁa-\ dysława Jagiełły. Później ściągnął na siebie niełaskę króla paszkwilem, jaki napisał z racji jego małżeństwa \ z Elżbietą Granowską, wnet jednak, po rychłym jej , zgonie, powołany został na powrót do kancelarii, odbywał podróże w misjach dyplomatycznych, został i podkanclerzym, kanonikiem krakowskim, poznańskim i gnieźnieńskim, aż wreszcie postąpił na biskupstwo poznańskie. Długosz, który go nie lubi, przyznaje mu , jednak samorodny talent poetydd. Osobistość to cieką-wa, choć nie zawsze budująca, przypomina dziejami życia takich o sto lat od siebie młodszych poetów humanistycznych, jak Krzycki czy Dantyszek. Tylko że w ich życiu poezja odgrywała większą niewątpliwie rolę, podczas kiedy on zajmował się nią tylko marginesowo, tak jak na marginesie swych czynności kancelaryjnych sporządził zachowany zbiór formuł, tj. wzorowych listów, mających niewprawnym służyć pomocą w układaniu pism podobnego typu.

'iNTamy po Ciołku cztery hymny w rytmicznych formach wierszowych: jeden treści religijnej {ku czd Matki Boskiej), jeden zawierający pochwałę Krakowa, a dwa na święta w rodzinie królewskiej, obchodzone z racji narodzin dwu synów Władysława Jagiełły, Władysława i Kazimierza. Te dwa ostatnie mają również silne po-dźwięki religijnej jako dziękczynienia za narodziny cdiydwu królewiczów, najbardziej zaś świecki i najciekawszy zarazem jest hymn poświęcony Krakowowi jako politycznemu i kulturalnemu centrum ówczesnej Polski, którego świetność autor żywo odczuwa L sugestywnie