Najstarsza poezja polsko łacińska4

xc dotychczas, w całokształcie dziejów naszej literatury narodowej.

^Odpowiedzieć można, żc spełniła ona funkcję podwójną: po pierwsze dawała wyraz natchnieniom (choć może czasem tylko pretensjom) poetyckim w czasie, kiedy nasz rodzimy język zbyt mało jeszcze był uformowany, aby wydać własne piśmiennictwo poetyckie, po drugie zaś torowała drogę twórczości polskiej, kształcąc wrażliwość i kulturę literacką zarówno piszących jak czytelników-odbiorcó^

^ Powiedziano o Kochanowskim, że „pisanie wierszy łacińskich było (u niego] daniną dla panującej mody. środkiem pozyskania protektorów, ale równocześnie szkołą inwencji i stylu poetyckiej Naśladując wzory artystycznej poezji rzymskiej (mniej greckiej) poznał i uświadomił sobie poeta, na czym polega mowa poetyczna — w przeciwstawieniu do prozaicznej, jakie są jej podstawy t ozdoby, co poecie wolno, a czego nie wolno, co to jest dobry smak, sztuka, artyzm. Z wzorów klasycznych przejmował motywy i uczył się sposobu wyrażania myśli i uczuć za pomocą odpowiednio dobranych wyrazów i obrazów właściwych każdemu gatunkowi poezji: uczył się komponowania jednolitych całości, słowem, uczył się techniki poetyckiej. Gdy lak wyćwiczony w wierszach łacińskich przeszedł do polskich. wystarczało dla wyrazów łacińskich znaleźć odpowiedniki polskie, a polski styl poetycki, oczywiście humanistyczny, był gotowy" (T. Sinko). Dodać zaś można, że o ogromnym dystansie, jaki dzieli poezję Kochanowskiego od wierszy Mikołaja Reja decyduje nie tylko

różna skala ich talentu, ale w macmej miene ogólna kultura literacka, którą gruntownie w Italii wykształcony humanista górował nad domorosłym wierszopisem, a tę kulturę, opartą zawsze na pewnej tradycji, dać mogła wówczas tylko poezja łacińska.

To zaś, co powiedziano tutaj specjalnie o Kochanowskim, stosuje się zarówno do jego współczesnych, jak i do poprzedników'. Wskazywaliśmy już, że polska pieśń kościelna, jeden z najstarszych gatunków naszej twórczości poetyckiej, wzorowała się zupełnie oczywistym biegiem rzeczy na pieśni kościelnej łacińskiej, a dodać trzeba, że same zasady wersyfikacji polskiej wykształciły się w najściślejszym oparciu o technikę wierszową średniowiecznej poezji łacińskiej. Tak zatem niezależnie od takiej czy innej wartości własnej i od znaczenia swego jako wyrazu naszej kultury na pewnym' stopniu jej rozwoju, spełniła poezja polsko-łacińska ogromną r Q_1_Ł ..klórą.. możną by_ nazwać wychowawczą w stosunku do uiaszcą twórczości poetyckiej w języku ojczystym.

UWAGA O DOBORZE I TEKŚCIE PRZEKŁADÓW

Troską wydawcy niniejszego zbiorku byto oczywilcie dobranie utworów najdojrzalszych artystycznie i najbardziej charakterystycznych dla epoki. Poważną przeszkodę stanowił tu jednak brak przekładów ua jeżyk polski, względnie okoliczność, żc istniejące przekłady nic wc wszystkim zadowalają. Prowadziło to do upośledzenia niektórych autorów, którzy zasługiwaliby na pełniejsze uwzględnienie, bądt zmuszało wydawcę oo czynienia własnych poprawek w tekście drukowanych tłumaczeó, co zaznaczano zresztą przy podaniu iródla. z którego przekład został zaczerpnięty. Kiedy