Zarz Ryz Finans R15C9

15. Inżynieria „nowych" produktów służących do zarządzania ryzykiem 439

ma prawo odstąpienia od niego. I tak na przykład dyrektor finansowy, który w ramach kontraktu swapowego otrzymuje stopę LIBOR, chciałby odwołać ten kontrakt w momencie spadku stóp procentowych; swap odwoływałny daje mu takie prawo - taką opcję. Za prawo do przedterminowego odstąpienia od kontraktu płaci się w ten sposób, że stałe płatności są naliczane według oprocentowania wyższego niż bieżące stopy stałe.

W przypadku swapów odwoływalnych zmiany stóp procentowych prowadzą do zmiany natury obustronnych płatności odsetkowych; jeśli na przykład stopa procentowa spada, dyrektor finansowy ma prawo przejść od płatności oprocentowanych według stopy stałej do płatności oprocentowanych według stopy zmiennej. W przypadku swapów o nominale indeksowanym (indexed-principal swap, IPS) zmiany stóp procentowych prowadzą do zmian poziomu teoretycznej wartości nominalnej, na podstawie której oblicza się wypłacane lub otrzymywane strumienie gotówki.

I tak na przykład ta strona swapu o nominale indeksowanym, która płaci według stałej stopy procentowej, ma prawo - opcję - do amortyzowania teoretycznej wartości nominalnej, jeśli stopy procentowe spadną. Osiąga się to przez powiązanie teoretycznej wartości nominalnej swapu z przyszłymi zmianami stóp procentowych - najczęściej stopy LIBOR. Jeżeli stopy będą spadały, teoretyczna wartość nominalna swapu będzie malała zgodnie z określonym z góry harmonogramem⁷. Nabywca wbudowanej w taki swap opcji procentowej płaci za nią za pośrednictwem stopy procentowej wyższej od stopy swapu standardowego.

Swapy o nominale indeksowanym można wykorzystać, jeżeli ma się określone oczekiwania co do przyszłych zmian stóp procentowych; jeśli na przykład oczekujemy okresu niewielkiej zmienności stóp, możemy zawrzeć kontrakt swapowy o nominale indeksowanym jako inkasent strumienia obliczanego według stałej stopy, stabilizując ten strumień na poziomie wyższym niż rynkowy. Podstawową jednak zaletą takiego swapu jest to, że cechuje się on wypukłością dodatnią^s. Instrument taki można wykorzystywać w celu kompensowania wypukłości ujemnej charakteryzującej wiele papierów wartościowych opartych na hipotekach, tzn. pul hipotek, wymagających przy spadku stóp procentowych relatywnie dużych pierwszych spłat.

’ Kontrakty swapowe o nominale indeksowanym przewidują zwykle „okres karencji” na początku okresu ważności swapu, kiedy nie dokonuje się indeksacji. Jeśli po upływie tego okresu dochodzi do spadku stóp procentowych, strona płacąca według stałego oprocentowania w istocie wykonuje opcję uprawniającą do zmniejszenia lub zlikwidowania części z pozostałego okresu ważności swapu.

* A dokładniej - z wypukłością dodatnią ma do czynienia strona płacąca według stałego oprocentowania.