Zarz Ryz Finans R15F9

15. Inżynieria „nowych" produktów służących do zarządzania ryzykiem 469

„Kontrakty na katastrofy” są opracowane z myślą o firmach ubezpieczeniowych chcących zabezpieczyć się przed ryzykiem katastrofy oraz o spekulantach gotowych stawiać na możliwość, że katastrofa jednak nastąpi. Obroty kontraktami dla całego kraju oraz regionu wschodniego rozpoczęły się na Chicagowskiej Giełdzie Handlowej w roku 1992; pierwszy kontrakt dla regionu środ-kowo-zachodniego zawarto w maju 1993 r. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 1993 r. dokonano łącznie zaledwie 8500 transakcji na opcjach i futures na trzy wymienione rodzaje kontraktów.

Chicagowska Giełda Kupiecka zaczęła notować kontrakty opcyjne i futures na indeks cen surowców Goldman Sachs w połowie 1992 r. Produkty te umożliwiają wymianę płynnej grupy walorów niefinansowych w jednej transakcji. Indeks cen surowców Goldman Sachs jest to opracowany przez ten bank wskaźnik ważony cenami rynkowymi, odzwierciedlający łączną wartość (wyrażoną w dolarach amerykańskich) całej światowej produkcji uwzględnianych w nim surowców. Indeks obejmuje zboża i nasiona oleiste, żywiec, metale, energię, produkty żywnościowe i włókna. W celu określenia pieniężnej wartości produkcji światowej wykorzystuje się pierwotne kontrakty futures na każdy z tych surowców. Indeks ten jest wyjątkowy dlatego, że jest pierwszym produktem typu instrumentu pochodnego opartym na indeksie cen terminowych. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 1993 r. dokonano około 90 000 transakcji kontraktami opcyjnymi i futures na omawiany indeks.

Nowe pozagiełdowe kontrakty swapowe i opcyjne

Również w obrocie pozagiełdowym zaznaczył się ruch w kierunku zastosowania znanych konstrukcji pochodnych do nowych aktywów pierwotnych. Jednym z ważnych procesów było tutaj powstanie rynku pozagiełdowego na towarowe instrumenty pochodne w rodzaju kontraktów swapowych i kontraktów na górny oraz na górny i dolny pułap cen różnych towarów - począwszy od soku pomarańczowego, a skończywszy na gazie ziemnym. Giełdowe towarowe kontrakty futures i opcje na futures przyjmują rozliczenie w naturze i standardowe warunki, a odnośne rynki pierwotne są na ogół płynne i przejrzyste. Produkty stanowiące przedmiot obrotu pozagiełdowego pomnożyły natomiast zasób instrumentów transakcji zabezpieczających przed ryzykiem, oferując odleglejsze terminy wygasania kontraktów, większe rozmiary pozycji, rozliczenia gotówkowe oraz opłacalność ogólnie lepiej dostosowaną do potrzeb konkretnych klięntów. Zmienność cen gazu ziemnego²⁷ oraz „miękkich” towarów, takich jak sok pomarańczowy, kawa, bawełna czy pszenica, spowodowała duże

²¹W sprawie rozwijającego się rynku swapów na gaz ziemny zob. Filling Up with Gas, „Risk”, marzec 1992.