page0081

page0081



WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 71

WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 71

w różnych okresach rozwoju ludzkości, rozmaite cele, którym kolejno podporządkowują się wszystkie czynności ludzkie, są uważane za wyraz wielkości ludzkiej. Najprzód kult wyrafinowany dobrobytu fizycznego, szczególniej miłości płciowej , był wyrazem wielkości u Egipcyan i na całym Wschodzie. Następnie sprawiedliwość i heroizm, konieczny do jej urzeczywistnienia, stały się celem głównym u Greków i Rzymian. Czystość maksym moralnych i ufność w Bogu były wyrazem wielkości u chrześcian. Nakoniec, od czasów reformacyi, pewność wiedzy lub raczej rzeczywistości fizycznej, od której ta pewność jeszcze zależy, stała się wyrazem wielkości człowieka u narodów ucywilizowanych w czasach dzisiejszych. Już pobieżny przegląd historyi wystarcza do wykrycia tych celów kolejnych w czterech okresach ludzkości; spostrzedz nawet można powolne przechodzenie od jednego celu do drugiego.

Zwróciwszy uwagę na kierunek i cel, panujące w naszych czasach, potrafimy łatwo wyjaśnić sobie nietylko wypadki społeczne, jakie zaszły od czasów reformacyi, lecz przewidzieć nawet ich ciąg dalszv. oraz wskazać okresy przyszłego rozwoju ludzkości.



Cechą główną dążeń tegoczesnych jest. jak powiedziano, pewność wiedzy odnoszącej się do naszego bytu aktualnego lub fizycznego, albo inaczej, rzeczywistość materyalna, która, tak samo jak byt ten, jest uwarunkowana czasem i przestrzenią. Ta pewność jest względną, bo odnosi się do naszego bytu fizycznego; wszystko zaś. co iest bezwzględne m w wiedzy, uczuciu i woli, usuwane jest z pod rozwagi. Stąd to, w Europie obecnej, pewność bezwzględna wiedzy, szczególnie prawd filozoficznych, autorytet polityczny bezwzględny w stosunkach wewnętrznych państwa, wyższość duchowa lub kierownictwo bezwzględne religii, nieskończoność lub ideał bezwzględny w utworach sztuki — wszystko to jest zapoznawane, a nawet świadomie odrzucane przez rzekomą siłę umysłu ludzkiego. Przeciwnie, interesy indywidualne narodów i jednostek poddają się pod panowanie czystej rzeczywistości względnej; a ponieważ nie mają one ze sobą ani związku ani jedności, ponieważ wyłączają powszechną rzeczywistość bezwzględną, przeto starcie tych interesów staje się coraz jaśniejszem, skutkiem czego położenie Europy staje się coraz bardziej krytycznem.

Na szczęście, pewność względna czyli rzeczywistość materyalna nie może sama przez się zadawalać i wyradza się biegiem własnym w pognębiający sceptycyzm, który jest zarazem i zbawiennym, bo odsuwa granice wiedzy. Hume pierwszy odczuł żywo ten konieczny sceptycyzm, wskazując, że to, co szkoła nazywa przyczynowością, to, na czem opiera pewność wiedzy, nie ma podstawy stałej i niewzruszonej. Już w ostatnim okresie rozwoju wiedzy ujawniło się dążenie do zastą-

http://rcm.org.pl


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
page0017 7 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. nie wiemy, ale to pewna, że z niezmordowanym zapałem pracował.
page0019 9 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. w dniu 9 sierpnia 1881 r. Magdaleny Maryanny córki tegoż Jana M
page0021 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 11 kreślił, posłużyły mu niezadługo do zawiązania stosunku z astr
page0023 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. IB z koniecznością bezwzględną. W dążeniu tern zbliża się do filo
page0029 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 19 zapewnił sobie byt materyalny? Nie wiemy o tem dokładnie. Spad
page0031 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 21 „Nie będę tu mówił o poszukiwaniach, — mówi — które od-dawna
page0033 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 23 Rękopisów z tej epoki, odnoszących się do mechaniki cieczy, je
page0043 WROŃSKIEGO ŻYCIE 1 PRACE. 33 rżących" zupełnie dowolnych; każdy wyraz tego szeregu jes
page0045 Wrońskiego życie i prace. 35 z ducha rozprawy Wrońskiego (chociaż sam autor umyślnie o tern
page0047 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 37 trzech władzach umysłu: rozsądku, rozumie i sądzie. Podobna od
page0049 WROŃSKIEGO ŻYCIE 1 PRACE. 89 czy „względnej*. To zaś przeciwieństwo i ta neutralizacja wyni
page0051 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 41 nabyć wielkiego znaczenia. Dziedzina nowych funkcyj rozwinęła
page0053 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 43 z ducha jego filozofii, która w rozumie widzi źródło bezwzględ
page0055 Wrońskiego życie i prace. 45 „Prawo ilościu jest jednem z praw transcendentalnych, pozwalaj
page0059 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 49 występuje trudność zastosowania pojęcia kierunku; trzeba uciec
page0061 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 51 rozprawy Wrońskiego, pozwala sobie wyrazić pewne zdziwienie, ż
page0063 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 53 wyrokowi sędziów pierwszej swej pracy przedstawionej Akademii,
page0065 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 55 * Niechaj rr2, r3...... będą zmienne niezależne lub funkcye je
page0075 WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 65 mógł ogłosić Wroński najobszerniejsze swe dzieła matematyczne,

więcej podobnych podstron