page0436

434 Platon.

ustałoby z czasem wszelkie życie, gdyby dusze ginęły, a panowałaby śmierć jedna; tutaj zniknęłaby śmierć, gdyby dusz przybywało, bo w końcu byłoby wszystko nieśmiertelne. Jedno i drugie nie da się pogodzie z prawem alternatywy, które opiewa, że te same dusze wchodzą do ciał i wychodzą, czyli pozornie rodzą się i umierają. Na uwagę zasługuje stanowczość, z którą filozof oświadcza się przeciw wszelkiemu unicestwieniu indywidualności; te same dusze, jak zresztą żąda metempsychoza, zawsze będą przechodziły koleje szczęśliwe lub nieszczęśliwe.

I jak gdyby trudno mu było rozstać się z ideą nieśmiertelności, Sokrates raz jeszcze do niej wraca w Rzeczypospolitej ^x). — Przypomniawszy, że dusza tylko wtedy będzie prawdziwie nieśmiertelną, jeżli także jest pojedynczą, lub przynajmniej tak misternie złożoną, że nic jej związku rozerwać nie potrafi, oświadcza, że obecna rozprawa i dawniejsze'-) aż nadto wystarczają do uzasadnienia tej wiary pocieszającej. Jednakże w życiu doczesnem nigdy nie zgłębimy wewnętrznej istoty duszy, ani nie poznamy całej jej zacności, bo jest zanieczyszczona obecnością ciała, oszpecona chorobami ¹ naroślami, podobna do Glaukosa morskiego, którego rysów boskich także rozpoznać nie można wśród muszli, traw i kamieni, któremi okryty. Ponieważ dostatecznie objaśniłem wyżej³) ten ustęp prześliczny, przytaczam tylko konkluzyę, że dusza spowinowacona z bóstwem nieśmiertelnem, jak świadczy jej miłość mądrości. Prawdziwego dowodu tutaj nie mamy, tylko rozumowanie za pomocą analogii, że dusza podobną być musi do tego, co boskie, ponieważ je kocha i do niego się wyrywa. Ale trwanie bóstwa nie zna końca ni zguby, wolno przeto rokować to samo i duszy. Jeżeli trzy dowodzenia w Rzeczypospolitej nie dodały prawie nic nowego do argumentów Fedona a nawet mniej dokładnie, bo tylko mimochodem, sprawę roztrząsają, są one jednak ważnem świadectwem, że Platon w pełnej sile swego filozofowania, nie tylko nie porzucił wiary w nieśmiertelność, lecz ciągle ją za podstawę uważał niezbędną, niewzruszoną swojej etyki społecznej.

‘) Resp. X p. 6n c — 612 b.

*) p. 611 b: y.ai h apxt Xóyoę xal ot aXXoi, które to inne rozprawy odnoszą sie do Fedrosa, Fedona i t. p. Zob. Campbell, Ptato’s Republic vol. III p. 463.

³) Zob. str. 393 tego tomu.

http://rcin.org.pl