tpn 1 2214
7301

164

moskiewskim, z Wiednia do swego państwa powracającym, w Rawie ruskiej, i zawarciu z nim tam ścisłej przyjaźni, rozpoczął August II. wszelkie przygotowania do zakończenia długoletnej wojny zTurcyją i do odebrania Kamieńca, do czego się przy koronacyi przez Pada Comenta zobowiązał. Wyprawiwszy w tym celu 20,000 Sasów pod Gliniany na posiłek wojska polskiego, przybył w lipcu 1698 sam do Lwowa, dokąd się wkrótce i wszystkie wojsko zgromadziło. Z tym wyruszył król pod Brzeżany, a lokowawszy je tam w obozie, odprawił w wrześniu powszechny przegląd. Po uzupełnieniu tego miał się już w pochód pod Kamieniec wybierać, gdy od Posła rzpltej polskiej, do porty oloraańskiej Stan. Małachowskiego, wiadomość nadeszła, że za pośrednictwem innych mocarstw z Turcyą wieczysty traktat został zawarty (1699), mocą którego porta Polsce Kamieniec i to wszystko, co na Podolu i Ukrainie posiadała, zwróciła i Tatarom surowo przykazać obiecała, aby się nigdy na potym na Ruś polską wkraczać nieważyli. — Dla wielkich chorób w wojsku saskim w polu niebywałemu i do ostrości klimatu nieprzyzwyczajonemu, jako też niezgod tegoż z wojskiem polskim, rozkazał król temu do Polski na leże zimowe wrócić, sam zaś zjechał do Lwowa, gdzie się pamiętnym połączeniem reszty Rusinów nieunitów z kościołem rzymskim zajął; w skutek którego też biskup lwowski, Józef Szumlański, niegdyś dzielny towarzysz Jana Sobieskiego w bitwach pod Żurawnem i pod Wiedniem, z całym swym duchowieństwem z kościołem rzymskim się zjednoczył, za którego przykładem i staraniem wszyscy mieszkańcy Rusi galicyjskiej, więcej jak 100 lat od społeczeństwa tego kościoła oddzieleni, poszli (1700), statecznie w tym aż do teraźniejszych czasów trwając. — Po ustaleniu pokoju w lej części kraju podniósł August II. nagle, a to nawet bez uwiadomienia stanów rzpltej, wojnę na Szwedów, i wyruszył z 12,000 wojska saskiego do Inflant szwedzkich, którą prowincyę tez w krotce przemocą zajął. Nigdy albowiem niebyło do odzyskania niegdyś do Polski należących Inflant dogodniejszej pory, jak pod ówczas, albowiem car moskiewski i król duński z nim sprzymierzeni, w tym samym celu także wojnę Szwecyi wypowiedzieli, na której tronie ISlelni młodzieniec, Karol XII. zasiadł. —Nad wszelkie spodziewanie się atoli zostali w król kim czasie oba sprzymierzeńcy Augusta od tego młodego króla zwyciężeni, poczem len do Inflant wkroczył i tam przebywających Sasów z zadziwiającą szybkością zniósłszy, W*zystkie od tych zabrane miasta zdobył, i do tego jeszcze i całą Kur-lendyę pod swoją moc zagarnął. Niebawiąc się lam długo, wkroczył potem w granice Polski, z której, w traktowaniu doń wysłanemi posłami rzpltej, tylko pod kondycyą ustąpić obiecał, jeźli sobie Polacy innego króla obiorą. Wprawdzie sprzeciwiały się stany temu żądaniu, a król August połączywszy wojska polskie zsaskiemi, usiłował swego prawa bronić; lecz niemógł wyrównać Szwedowi, który z nadzwyczajną szyb-