tpn 1 22483001

ANTONI RKIIMAN: OPIS FIZYCZNO-GEOGRAFICZNY ZIEM POLSKICH 409

Rolnictwo i pasterstwo na Podhalu. Ogólnie rozpowszechnione i często powtarzane mniemanie, jakoby gleba Podhala była bardzo nieurodzajną, jest tylko w połowie słuszne. Już bujne lasy i polany, wznoszące się do znacznej wysokości na stokach Tatr i na ich podnóżu, wykazują dostatecznie, że gleba tutejsza (przeważnie glina górska) na zarzut nieurodzajności nie zasługuje. Rzeczywisty powód tego zjawiska leży tylko w klimacie Podhala i w jego wodach. Różnica pomiędzy śr. ciepłotą całego roku w Krakowie (-j- 7'8° C.), gdzie się udają wszystkie nasze zboża (pszenica, żyto, jęczmień, owies, proso), a pomiędzy śr. ciepł. roku w Poroninie (—j— 5*7⁰ C-), gdzie dojrzewa tylko owies, wynosi 24°G. Ale ta sama różnica dla miesiąca lipca, od którego dojrzewanie naszych zbóż zależy (—(— 18‘7 i —j—15 7⁰ C.) wynosi 3° C. i tu niska ciepłota lata jest powodem, że na Podhalu udaje się dobrze tylko owies, gdy już żyto w mokre lata zawodzi, a pszenicy, prosa i jęczmienia wcale nie sieją. Ponieważ ciepłota w Tatrach z rosnącą wysokością szybko spada (na każde 100 m. o 0‘06° C ), przeto i warunki uprawy roślin szybko się w tym kierunku pogarszają. U stóp Tatr (w Zakopanem, Kościelisku, Chocho-łowie, Czarnym Dunajcu) w wysokości 800—900 m. bywa hodowany owies, żyto (często nie dojrzewa), ziemniaki, kapusta, sałata i len; ale na Gubałówce, w wys. 1150 m., dla której średnia c. roku wynosi 30° C., zaś miesiąca lipca 13^-0° C., próbują siać tylko owies i sadzić ziemniaki, które często nie dochodzą. Do wnętrza dolin tatrzańskich nigdy tu uprawa nie zajrzała i nie były one nigdy na stałe zamieszkałe. Podobne stosunki istnieją na Spiżu. Natomiast Liptów posiada cieplejszy klimat, próbują tam siać naw^ret pszenicę, często z dobrym skutkiem. Ale ilość gleby przydatnej do uprawy, bywa na całem Podhalu, zarówno na północnem, jak i na południowem, przez chłodne potoki Tatr ograniczona, mianowicie tam, gdzie grunt jest przepuszczalny a woda płynie w płytkich korytach i rozchodzi się na boki. C. Poronina według Chavannego: w lipcu —j— 15*7, roku 57. Ubytek w lecie na 100 m. = 0-7° C. Wysokość Poronina 750 m. (w rzeczywist. 740 m.)

Rozwinięty jest znacznie na całem Podhalu chów bydła. Wszystkie hale i polany należą tam do włościan, tak gruby statek (konie, woły), jak i drobny (owce) bywa na lato ze wszystkich okolicznych wsi, nawet z odległych Beskidów do Tatr spędzany. Bujne hale Tatr dały ludziom możność rozwinięcia na miejscu gospodarstwa nabiałowego, zupełnie na sposób, rozpowszechniony w Tyrolu i Szwajcaryi, a liczne hale z dymiącymi szałasami, dla bacy i juhasów, otoczone koszarem dla owiec, albo owce, pomykające szybko przez hale pod dozorem ujadających psów i wiecznie świszczących juhasów, niemało