tpn 1 22484401

ANTONI REHMAN: OPIS FIZYCZNO-GEOGRAFICZNY ZIEM POLSKICH 423

Czarnego, przez Odrę do Bałtyckiego, a przełęcz Hranicka, rozdzielająca doliny tych rzek, tworzy część wielkiego europejskiego działu wodnego. Dolina Morawy, powstającej na Kładzkiej Śnieżce, 1412 m., w Sudetach, składa się z górnej kotliny, Ołomunieckiej, średnio na 220 m. wzniesionej, i z dolnej Mikuławskiej, o wiele szerszej, o śre-dniem wzniesieniu 160 m. Od wschodu jest dolina Morawy zamknięta Karpatami, mianowicie zachodniemi Beskidami, Bielawami i Małemi Karpatami, od zachodu stokami wyżyny, rozdzielającej dorzecze Morawy od dorzecza górnej Łaby, a powszechnie Czesko ■ Morawskiem pogórzem nazywanej. Średnie wzniesienie tego pogórza wynosi około 600 m. W dolnej swej części, przy ujściu Morawy do Dunaju, 145 m., ulega ta kotlina silnemu rozszerzeniu i daje nizinę, nazywaną Morawskiem Polem. Czesko-Morawskie pogórze przedstawia zachodni brzeg zapadłości nad Morawą Równolegle do pogórza, które stanowi część prastarego masywu czeskiego, ciągnie się szereg odosobnionych wyniosłości, sterczących z równin morawskich. Wzgórza te, zbudowane z utworów flyszowych i skalic wapiennych, ciągną się od Kloster-neuburga nad Dunajem, pod Przerowem przekraczają Morawę i łączą się z wewnętrznym pasem Bielaw. Są te wzgórza jednym z węzłów, łączących Alpy z Karpatami. Niziny nad Morawą są zajęte przez mioceńskie iły, gliny i piaski. Morawa posiada bardzo dawną i silnie rozwiniętą kulturę, rolnictwo stoi w niej wysoko; nawet chłodne i z natury jałowe osady nizinowe zostały przez staranną uprawę w bardzo urodzajną glebę zamienione i bywają, łącznie z Morawskiem Polem, za spichlerz Wiednia uważane. Ale karpacka strona jest wo-góle mniej korzystna dla rolnictwa, a u podnóża Małych Karpat rozpościera się piaszczysta, po części przez moczary i torfowiska, po części przez ubogie, miejscami skarłowaciałe zarosty sosnowe zajęta okolica, słynąca ze swej nieurodzajności, Borem nazywana. Ale znaczna część tego Boru, przypominającego żywo nasze pustacie nowotarskie, została w nowszych czasach odwodniona i pod uprawę zajęta.

Kotlina górnej Odry. Związek pomiędzy kotliną Morawy i górnej Odry odbywa się za pośrednictwem karpackiej Beczwy; tej dolina prowadzi prosto do Morawskiej bramy, przez którą osady mioceńskie przenoszą się z dorzecza Dunaju na północną stronę Karpat. Kotlina górnej Odry (nazywana także Górno śląską) jest zamknięta od zachodu wyniosłościami, które za podgórze Sudetów (góra Sobota 718 m.) uważane być muszą, od wschodu kończynami Śląsko-Polskiej wyżyny (w tern miejscu jako płaskowzgórze Tarnowickie ponad 300 m.), a rozciąga się po Wrocław⁷, gdzie wyniosłości Trzebnickie, nazywane także Kociemi górami (do 310 m ), granicę jej wyznaczają. Gdy podgórza Sudetów, zbudowane 'L utworów mezozoicznych, po-