tpn 1 22485601

antoni rehman: opis fizyi zno-geogisaficzny ziem polskich 435-

nęła juź od połowy XIII w. Została ona dopiero przez najazd szwedzki w r. 1702 tak zniszczoną, że popadła w zupełne zaniedbanie. Najbogatszym w skarby mineralne jest jednak dział zagłębia węglowego, którego kopalnie są wspominane juź w pierwszej połowie w. XII. Skały formacyi tryasowej posiadają bogate pokłady rudy ołowianej, cynkowej i srebrnej, gdy łupki i piaskowce formacyi węglowej posiadają nieprzebrane bogactwo węgla kamiennego. W roju miejscowości górniczego i hutniczego przemysłu odgrywa rolę kilka ognisk głównych: Dąbrowa Górnicza i Bendzin, Bytom i Król. Huta, Ostrawa i Witkowice, Jaworzno i Siersza. Tym to skarbom mineralnym ma i Śląsk górny i Małopolska (dawne województwo krakowskie) do zawdzięczenia, że są dziś najbogatszemi i najludniejszemi dzielnicami polskiemi.

Południowo-wschodnie dziedziny ziem polskich zajął rozległy płaskowyż czyli płyta, zwana Czarnomorską. Rozpostarł się ten płaskowyż od podnóża wschodnich Karpat i średniego przełomu Wisły po Dniepr; spada stromym brzegiem ku morzu Czarnemu, obniża się zwolna ku nizinom nad średnim Dnieprem i nad Prypecią. Niziny nad średnim Dnieprem oddzielają płytę Czarnomorską od centralnej płyty Rosyjskiej, dolny przełom Dniepru na linii sławnych porohów oddziela krainę Czarnomorską od wyżyny Donieckiej.

Płyta Pontyjska jest przecięta rzekami: Prutem, Dniestrem i Bohem, i rozpada się na cztery działy, mianowicie: dział Mołdawski, Bessarabski, Podolski i Zaporoski. Pierwszy od zachodu dział Mołdawski, podchodzi pod same Karpaty, a jest na wschodzie zamknięty rzeką Prutem. Za granicę pomiędzy tym działem i Karpatami wypada przyjąć rzekę Seret, który powstaje na Czarnohor-skiem paśmie, a opuściwszy góry, skręca ku wschodowi, następnie ku południowi, i uchodzi do Dunaju naprzeciw Galaczu, w miejscu, gdzie mielizny w korycie tej rzeki występujące, za początek jego delty uważane być muszą. Że Seret jest rzeką graniczną, o tem przekonują następujące okoliczności. Jego brzeg zachodni jest zajęty przez wzgórza, zbudowane z osadów (podkarpackich) mioceńskich, solonośnych, porosłych lasami, a przedstawiających podgórze Mołdawskie. Dolina Seretu jest tak szeroka, że nie tylko dno jej bywa uprawiane, lecz że liczne wsie, a nawet kilka miasteczek nad samą rzeką się znajduje. Zbocza doliny nie są też strome, szerokość ich jest zmienna i za j a r uważaną być ona nie może. beret nie uchodzi wreszcie limanem, dla wszystkich rzek płyty czarnomorskiej tak bardzo charakterystycznym.

Dział Mołdawski obniża się zwolna od północy ku południowi ' od Karpat ku Prutowi, a powierzchnia jego jest w wielu miejscach

28*