22
placu kościoła tego, w osobnej świątyni, schody z pałacu Piłata, uświęcone obelgami jakie na nich Jezus odbierał. U Śgo Piotra, zobaczysz krzesło w którem ten apostoł kazania swe miewał.
Te wspomnienia obok tamtych, tak wyglądają świćże '< mło de, iż nasza wiara, co na północy niejednemu już się zdaje zgrzybiałą i potrzebującą odnowienia, w Rzymie w najczerstwiejszych przedstawia się rysach; a ślady Jezusa i apostołów tak liczne, tak niezaprzeczalne, tak głęboko i silnie odbite, iż nieraz onie-mal szukamy w pamięci, czyśmy w dzieciństwie naszóm nie widzieli Zbawiciela, nie całowali nóg Jego.
Tak ciągłe przestawanie z przeszłością rodzi w nas, obok jakiegoś zobojętnienia na ternźn.ejszość i drobiazgowe życia troski, jeszcze bardziej w obec niej drobniejące, rodzaj namiętności do coraz głębszych śledzeń, jakaś żądza do zapuszczania się w jej najciemniejsze tajniki. Radzibyśmy wszystkie miasta gma ehy podważyć, wszystkie jego teraźniejsze domy i domk; przewrócić, cały grunt zburzyć, by zajrzćć co tam on w swćm pochłonął łonie, by wydobyć z niego cały Rzym przedwieczny, bv się dowiedzieć co tam przed nim jeszcze by to?
I byli tćż tacy, co dogadzając tej rzymskiej namiętności, zaczęli pod nim nurtować i niebezskntecznie.
Do najciekawszych tego podziemnego Rzymu odkryć, należą groby tak nazwane Columbuiia, takićj starożytności, iż dla wielu z nieh dokładnej epoki oznaczyć niepodobna; do najwymowniejszych, katakumby gdzie pierwsi chrześcianie przed mściwą musieli się kryć ręką. Do najhistoryczniejszych, groby Scypionów.
Widzisz Antosiu, iż Rzym, jak nad, tak ł pod ziemią, jednostajnie swe kreślił dzieje, na trzy główne dzieląc je epoki: najdawniejsza starożytność — czasy bohaterskie — a w końcu chize-ścinnizrn.
Columbaria tćm są ciekawsze, iż nietylko pośmiertną wykrywają naddziadów naszych wystawność, Jęcz niejakie rzucają także światło na wyobrażenia ich o rzeczy, tak silnie teraźniejszy zajmującćj świat, tojest o stosunkach pana z podwładnemi,
Colur.ibaria, co znaczy golębnice, są rodzaje podziemnych izb, które me /agrzęzły w niej, jak inne starożytne budowy, lecz