0064

JAK WYCHOWAĆ CEZARA

W Mikołaju obudziły się wspomnienia. Wiedział, że pełen dobroci Żukowski zbyt wiele rozmawia z małym Saszą o chrześcijańskim przebaczeniu.

Car zapytał syna:

- Jakbyś postąpił ze zbuntowanymi dekabrystami?

Chłopiec odpowiedział tak jak każe Ewangelia, jak uczył go pełen dobroci Żukowski:

- Wszystkim bym przebaczył!

Mikołaj nic nie odpowiedział i wyszedł w milczeniu.

Powiedział mu potem, potrząsając zaciśniętą pięścią i powtarzając po wielekroć:

- Oto, czym trzeba rządzić. Zapamiętaj: umrzyj na stopniach tronu, ale nie oddaj władzy!

Następca tronu był niezwykle przystojny - prawdziwy książę. Z punktu widzenia ojca był jednak zbyt kobiecy, miał zbyt czułą duszę. Kiedy cesarzowa wyjeżdżała, to jak przystało na ucznia romantycznego poety wysyłał za matką bukiet heliotropów. Uwielbiał samotność i rozmyślania, Mikołaj jednak pragnął, aby syn zmężniał.

Car zażądał od Żukowskiego, aby następcę wychowywano w otoczeniu rówieśników. Wybrano dwóch chłopców, synów dostojników - Aleksandra Patkula i Iosifa Wilegorskiego.

Żukowski, ku radości ojca, sporządził surowy plan obowiązków dla całej trójki.

Pobudka o szóstej rano. Już o siódmej następca tronu musićił siedzieć w klasie wraz z dwoma towarzyszami. Aż do południa przez pięć godzin trwały zajęcia. Nikt, nawet car, nie miał prawa podczas zajęć wchodzić do tej świątyni - pokoju lekcyjnego. W południe przypadały dwie godziny spaceru.

Żukowski i trzej jego uczniowie wychodzili z pałacu i chodzili po ulicach Petersburga. W czasie spaceru trwały zajęcia.

Chłopiec, ubrany w wojskowy mundurek, obowiązany był „uważnie oglądać po drodze gmachy publiczne, instytucje naukowe i uczelnie, zakłady przemysłowe i inne ciekawe budynki". Winien o nich rozmawiać z wychowawcą.

Ucz się od dzieciństwa czytać księgę, która winna należeć do ciebie tytułem

urodzenia. Księgą tą jest Rosja. (Żukowski)

Podczas spaceru deklamowali wiersze. Podobnie jak Seneka w swych listach, tak Żukowski ofiarował swemu najważniejszemu wychowankowi własne dydaktyczne aforyzmy dotyczące czekającego go życia.

Aforyzmy Żukowskiego: „Władza cara nad człowiekiem pochodzi od Boga, nie czyń jednak z tej władzy drwiny z Boga i człowieka". „Szanuj prawo. Jeśli car lekceważy prawo, to lud również nie będzie go przestrzegać". „Kochaj oświatę i szerz ją, lud bez oświaty to lud bez godności.