Cele wych bmp

nasuwa niemal zawsze cele ukryte, które należy .umieć ujawnić, i poddać analizie i z których trzeba dokładnie zdawać sobie sprawą, jeśli pragnie się posunąć naprzód, rozważania o wychowaniu. Wykraczają one zresztą bardzo znacznie poza ograniczone z konieczności ramy wychowania, ponieważ cele wyłaniają się z życia człowieka i przesądzają o całej jego przyszłości; powinny mieć także charakter otwarty, aby pozostało miejsce dla twórczości i wyobraźni. Wszelaka refleksja na temat celów wychowania może w naszych czasach być jedynie głąboką refleksją na temat kryzysu wartości i instytucji, które są jego wyrazem; refleksją, która pozostaje .w najściślejszym związku z rozwojem naukowym i technicznym oraz z jego licznymi następstwami, z kształtowaniem środowiska kulturalnego przez środki masowego przekazu, podobnie jak z przewidywaniami ekonomicznymi i politycznymi; orientują one międzynarodową wspólnotę ku poszukiwaniu nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego, którego skutków dla wychowania nie można w chwili obecnej określić. Aby jednak. utrzymać ścisły związek z wydarzeniami aktualnymi, refleksja ta w nie mniejszym stopniu jest powiązana z historią z uwagi na fakt, że wychowanie mą miedzy innymi na celu krytyczne przystosowanie człowieka do współczesności po to, by jego rola nie sprowadziła się do roli biernego świadka historii. Cele wychowania ujmowane jako projekcja przyszłości wywodzą się z filozofii i z perspektyw. Z tej racji różnią się od zadań wychowania wyprowadzanych z. polityki oświatowej. Dialektyka celów i zadań narzuca. wielorakość strategii, w których bierze się pod uwagę zarazem względność poszczególnych sytuacji regionalnych czy narodowych, jak i imperatywy solidarności światowej, stającej się coraz bardziej znaczącą i aktywną. Ta światowa solidarność ma swoje założenia i warunki, które UNESCO określa W taki sposób;

„(...) trzeba przede wszystkim porozumieć się co do systemu wartości i zgodzić na zawarte w nim zobowiązania: są. to wartości sprawiedliwości, równości, wolności, solidarności. Po\ winny one’ opierać się na podwójnej świadomości: uznaniu,', iż) lądzkość stanowi jedność w różnorodności jej ludów, ras i fćul-tur,- uznaniu, chęci życia razem,' odczuwanej nic tylko jalęo po-frzeba jprzeźycia i współistnienia, ale jako wybór losu, który tr\cfja^ fpzem kształtować, i wspólnoty.,^voboc przyszłości rodzaju ludżkiego-JĆ---------\

Słowem, w takich warunkach świadomość świa towej solidarności, tak potrzebna, może wynikać wyłącznie z procesu wychowawczego, aktywnego i ciągłego, który ma być niezwłocznie zrealizowany przy pełnym współudziale UNESCO ¹⁸.

Dyskusje wywołane prezentacją poszczególnych opracowań¹⁹ pozwoliły na ujawnienie pewnej liczby trudności, problemów i propozycji, z których zdawano sobie dokładnie sprawę w toku dalszych prac podjętych przez Międzynarodowe Biuro Wychowania.

Jedna z zasygnalizowanych trudności polega na tym, że poszukuje*się ostatecznych celów wychowania najczęściej w kręgu elity, zarysowuje się w świadomości pewien obraz „człowieka idealnego", podczas gdy cele realne i efektywne winny by być odnajdywane w kręgu ludu, to znaczy tam, gdzie moż-

n Le monde en devenir: ićilexlons sur łe nowel ordre 6conomlque Internationa!. 1’eris 1970, UNESCO, b. 25 - 26. ^ł* Ibid., s. 23. Podkreślenia nasze.

w We Wstępie nie uwydatniamy tych studiów szczegółowych z uwagi na to, że drugi rozdział tej księżki jest w całości poświęcony prezentacji stanowisk bardziej pogłębionych, opartych na wynikach seminariów zorganizowanych w lalach 1977 - 1979 przez cztery regionalne biura UNESCO do spraw wychowania.*

24

25