Jak sprawić, w pierwszym przypadku, by uleczyć z podporządkowania ludzi rzeczom — co sprawia, że tracą oni humanistyczne wartości swojego życia — jak złamać więzy, które ograniczają człowieka do wymiarów producenta i konsumenta? Jak sprawić, w przypadku drugim, by pokonać anarchistyczne skłonności do buntu, protestu, zaprzeczenia, a także upodobanie do pustych rozrywek i chwilowych „przyjemności"? Czy można znaleźć wartości życia inne niż te, jakich dostarczają w pierwszym przypadku środki pobudzające energię, a w drugim ;— narkotyki, które intensyfikują przeżycia?
Tego rodzaju pytania prowadzą do zasadniczego problemu, jaki staje przed współczesnym człowiekiem: jest to problem zaangażowania. Zaangażowanie łączy ludzi ze świata obiektywnego i wspólnego, z tymi ze świata indywidualnego i subiektywnego. Zawsze wchodzi w grę zaangażowanie kogoś w coś.
Wizja przyszłości:
nauka, praca, kultura i twórczość
Zwróćmy obecnie nasze spojrzenie w przyszłość.
W tej właśnie perspektywie rozpoczniemy nasze roz- ' ważania: warunki życia będą w nich traktowane jako teren działania stawiający ludziom zadania konieczne, a równocześnie konieczna i zaplanowana przez nich społeczna aktywność będzie ujęta jako czynnik wyzwalający określoną motywację działań i określony sposób doświadczania życia. Na tej dro- : dze można spróbować konstruować . obraz człowieka |
przyszłości, który nie będąc,-takim samym, będzie I
jednak tym samym człowiekiem jak człowiek wieków minionych, dzięki czemu będzie mogła być zachowa- ;
i
278 - .. . ł
na wielka humanistyczna wspólnota dziejowych tra? dycji, a zarazem zapewniona nieustająca zmienność. / jej treści i form. .. b f;i t \\
W tych rozważaniach szczególne znaczenie ma analiza tego wszystkiego, co zmienia sytuację ludzi i za.-. dania ogólne, jakie z niej wynikają. Liczy się zwłaszcza sposób akceptowania i wykorzystywania przez człowieka wspaniałego rozwoju nauki i techniki. Zstępuje on coraz głębiej w powszednie życie ludzi za? równo zawodowe, jak i pozazawodowe. Nie' ulega , wątpliwości, iż nowoczesna nauka i technika nie J powinny być traktowane jako zasób wiadomości i sprawności, o których ludzie mają się jedynie „dowiadywać" i do których mają się dostosowywać, ale jako rzeczywistość, w której powinni żyć, Jo znaczy .. uczestniczyć aktywnie, współdziałając w jej dalszym rozwoju. Nauka i technika nie będą już mogły być ; dłużej tylko inateriałemprzy^towania ludzi do pra-- ; cy zawodowej,- będą musiały być czynnikami kształ-;._ tującymi ich styl zyciK^Tcl~ poitćwę^Jch^sobis.tą^ kulturę! WTeUca' sprawa "^powszechnego . wychowania \ : ludzTprzez naukę staje przed naszą epoką. J
Upowszechnienie kultury naukowej,-dokonujące się nie tylko jako samoistny proces poznania ■ teoretycz- ) nego, ale jako proces praktycznego działania, a prze? de wszystkim pracy zawodowej, prowadzi do ważnych konsekwencji. Skoro w przyszłości coraz więcej ludzi będzie musiało wykonywać taką pracę zawodową, która w coraz większym stopniu będzie oparta na nieustającym postępie nauki i techniki, to wynika stąd konieczność nie tylko edukacji permanentnej, ale równocześnie możliwość głębszego, bardziej_^osobii stego powiązania, człowieka i jego grafcyó.V- -y o J W cywilizacji przyszłości praca, pozostając .sposo? bem zdobywania środków egzystencji, stawać‘się\.bę?
279 ;