Cele wych bmp

kowal" nie dla zaspokojenia swoich potrzeb materialnych, lecz dla zaspokojenia swych potrzeb duchowych, w szerokim rozumieniu tego słowa. I nie po to będzie żył, aby konsumować wszystko, czym zarzuca go rynek, lecz będzie konsumował po to, aby jego życie było nieustająco świeże i bogate. W tych warunkach będzie mogło być likwidowane poczucie obcości świata, a zarazem przeświadczenie, iż jest on dla ludzi wielkim „domem niewoli". W pracy i w zabawie dokonywać się .będzie^dwojaklegp-ojednanie ludzi i świata; będzie się on stawał posłuszny ich zorganizowanej pracy, która tworząc nową rzeczywistość będzie równocześnie samourzeczywistnieniem się ludzi; będzie on terenem „wielkiej zabawy", która przekraczając granice rozrywki i wypoczynku stawać się będzie ekspresją człowieka inspirującą wielorakość jego wewnętrznego bogactwa.

Ale ujęcie życia ludzkiego w kategorie pracy i zabawy, uwolnione z produkcyjnych i konsumpcyjnych zniekształceń, pozwała zobaczyć jeszcze głębsze wy- ^: miary ludzkiej swobody, przeczuwane i wyobrażane * w wielu wizjach przyszłości, odważnie przeciwstawianych ograniczoności realnego życia ludzi dotychcza- ;■ sowych. Tym głębszym wymiarem ludzkiej swobody j jest twórczość będąca wielkim pojednaniem pracy ^? i zabawy na- nowym wyższym szczeblu społecznego j i indywidualnego istnienia.    j

To twórczość daje ludziom maksymalną wolność, jaka jest im dostępna. To dzięki elementom twórczo- f ści praca przestaje być ciężkim trudem zdobywania f środków do życia, stając się sposobem życia, jego f sensem i źródłem zaangażowania. To dzięki twórczo- : ści zabawa przestaje być standaryzowaną rozrywką, której się biernie oddajemy, stając się naszym przeżyciem i naszą ekspresją. To dzięki twórczości prze-

282..... ~ '■ — -

kraczamy granice świata rzeczy, które produkujemy i które konsumujemy, wstępując w wyobrażony świat możliwości, z których wydobywamy rzeczy nowećTó dzięki twórczości przestajemy potwierdzać się wciąż takimi samymi w rzeczywistości zastanej i-'powtarza* nej, stając się w jakichś zakresach ludźmi, którzy w nowościach swego działania odnajdują -‘sWe'- nowe oblicza.    i ’.v 'd

Twórczość jest równocześnie tym typem życia, który nas pochłania i który chroni od przesytu izniechę* cenią; tym typem życia, który z odwagą przyjmuje ryzyko i który daje nam poczucie sensu i,istnienia; nawet jeśli może nadejść klęska. Dlatego ⁴ wolność■ którą odnajdujemy na drogach twórczości, • nie ¹ jest nigdy wolnością przerażającą, wolnością, której ćię^ \ żar wydawałby się zbyt wielki. Są wolności — jak to trafnie zauważono — z których ludzie' uciekają w warunki niewoli, aby mieć spokój, pewność, opar* cie w posłuszeństwie i uległości. Twórczość zapewniać, > nam wolność innego rodzaju: ludzie, którzy dojrzeli Ś Ć do życia twórczego, są nie tylko ludźmi gotowymi „wytrzymać ciężar wolności" — są rzeczywiście; i autentycznie ludźmi wolnymi.    r——-t*r

Rozważania nasze o człowieku przyszłości mają charakter refleksji pełnej powściągliwości. Wszystko to, co możemy powiedzieć, sprowadza się do określe-? nia złożonego charakteru tej problematyki po to,"by ć uzasadnić, iż nigdy dotąd, od początku istnienia lud z-: kości — tak wiele spraw nie było 'uzależnionych’ od 'A* „jakości" człowieka i że w ramach walki o tę jakość nigdy tak wiele spraw nie zależało od jasnego uświaT domienia sobie sytuacji historycznej, w jakiej żyje-; : my, a która wymaga, by społeczna przebudowa i ży3 cia była wzmocniona i pogłębiona przez wychowanie nowego człowieka.    « "4.

283