Atlas muzyki7

tiktt tui gruncie pieśni dokonała się ok. 1600 ptAtnUu stybstycma /. polifonicznej, obick-i\wncj faktury chóralnej (chanson. pieśń kancjo-_:yfvw;0 w nowy. subiektywny śpłcw solowy z b.c. Nowa pieśń mogła być:

jtnwa. stroficzna, sylabiczna. z akordowym be., które ok. 1750 przechodzi w obligatoryjny akompaniament klawiszowy; hMK**m pnekomponowana, aryjna, kana-mtomu także i koncertującymi instn. z ritome-llimi, przygrywkami, interludiumi i posUudiamil Kontmfaklura. Bobie melodie często opatrywa no nowym tekstem [koninifaktura). W ten sposób pieśń BA AK A Innsbruck, ich muf dich las an 11495. na przenosiny dworu cesarza MAK JULIANA z Innsbnrcku do Wiednia, s. 256 popwia się juko II Chrisie efeison w Missa car ntaum tegoż kompozytora (msza pieśniowa [ |4%k później z tekstami rei.: O Weto, ich mujn jhi lasten (X HESSE, 1555), Inallen meinen Ta-«ri( P FLEMING, 1630), Nim ruhen alk Waldcr (P GERHARDT, 1655), wreszcie jako Der\ l/.W tsi aufgegangen (M. CLAUDIUS, 1778). Mdodia pozostała żywa mimo upływu lat :nroanav&tycznych.

Pieśni jako iwieraadło epoki Trem zawarte w pieśniach odwieraedlały barokowi rztoywistość: nieszczęścia, wojny, choro-ty. anzy, śmierć, miłość, taniec, naturę, moralność’ lęk przed światem i ucieczkę od niego. Pieśni tworzono na fali rozkwitu poezji niem. w XVn w. Powstrtwaly z myślą o rodzinie, przyjaciołach. studentach (Collegium Musicum). Uświetniały śluby, pogrzeby; często służyły rozrywce, czuem zawierały wątki moralne. Myśli re» i świeckie ściśle się ze sobą wiązały; stosowano praktykę kootrafaktury i parodii.

Pica autorska i artystyczna, obie są kompono-*unr. różnią się jednak stylem. Pieśni barokowe morzono zwykle z myślą o muzycznych amatorach. dlatego zbliżają aę do typu pieśni popularny czy lodowej.

Ksopzjiorzy i zbiory pieśni

M. FRANCK (ok. 1580-1639), Bcrgreihen (1602);

ISTADEN (1581-1634), Norymberga, pieśni | fjurec>y;

IRSCHEIN(&333), VemuKrantJem CMlteo- j Inga 1609, 5-głosowe), Musica boscareccia uder Wald-Uederlein. auff halian-Villanellische bo*tkmQcL, Lipsk 1621.1626,1628,50pieśni 3^osowych). Pieśń z rys. A jest skomponowana wbrew prozodii tekstu: dominuje rytm, który wymusza na tekście taneczny ruch (niezależna od tekstu motywika sekwencyjna). | SCHEIN zaleca różne obsady;

\ HAMMERSCHMIDT, świeckie ody (Fryburg 1642, 1643);

i ROSENMÓLLER (ok. 1619-1684), Wleli ode. idiifln deln mude (1649), Alle Menschen mitom aerben (1652), częściowo pięciogłosowa faktu-ra smyczkowa;

HEINRICH ALBERT (1604-1651). kuzyn i uczeń SCHOTZA, działa! w Królewcu, współpracując z poetą SIMONEM DA

Barok / pieśń 335

CHEM (1605-1659, Ankę \on Tharau) w stowarzyszeniu poetów KurbiłhtiiteiM;. chatka z dyni; dynia jako symbol szybkiego powstawania i przemijania: krzew, który „w nocy wyrósł i w nocy zginął*’, Jon 4,10), Arlen, 8 cz., 1638-1630, sakralne i świeckie pieśni, również wielogłosowe (ryt B, przykł. zez. II. rozwinięta partia b.c.): trójdzielna menzura jest symbolem doskonałości i prawdy, prosta melodia (interwały, rytmy, motywy): ADAM KRIEGER (1634-1666). Drezno, uczeń SCHEIDTA. Arien (1657). II wyd. 1667zpię-ciogłosowymi ritomelami, często własne teksty (Nun sieli der Tag geendei hal).

C. DEDEK1ND, Aelbianisdie Musenlusi (Dre-| zno 1657);

| P. H. ER ŁEBACH, Rudolstadt, Harmonbche Freude (1697-1710). Gou-geheiligte SmgStw-//c (1704);

| G. P. TELEMANN, Singe-, Spiel- und General-bass-Obungen (1733);

BACH, SCHEMELLI, Mus. Gesang-Buch (1736);

SPERONTES (właśc. 1S. SCHOLZE). Singen-de Muse an der Fldfie (Lipsk 1736-1745);

V. RATHGEBER, Ohren-vergniigendes und Gemutlh ergotiendes Tafeł-Conjkt (Augsburg | 1733-1737-1746).

Anglia

faza pieśnią lutniową (air) od ok. 1630występowała pieśń z bc. (również możliwa do wykonania z lutnią). Pieśni zwrotkowe są na ogół prostsze niż te ze swobodnym tekstem madrygałowym. Włoskie wzorce zyskały ang. koloryt.

Air WILSONA jest typową pieśnią ang. (ryi Q. Całe nuty w partii be. oddają spokój, melodia przechodzi od bolesnej rczygancp do ruchu. Wymiana dur-moU ukazuje niedolę duszy równie dobitnie jak quarta defleiem eW i półton fltfLg¹ na słowach „my hcart".

Inni kompozytorzy pieśni; N. LANIER. W i H. LAWES, X BLOW, H. PURCELL Francja

W XVII w, dominuje air, z lutnią lub bc, jako air de cour (pieśń dworska), niekiedy o kunsztownej postaci. Czasem tekst pojawia się również pod partią bc. (duet). Rodzaje alrs:

-    airsiricm• duża, poważna forma pieśni;

-    air lendre: prosta pieśń taneczna;

-air dboire: pieśń biesiadna.

Wszystkie airs od ok. 1700 noszą też nazwę bru-ne/fes, jak w zbiorze BALLARDA (1703). Melodia na rys. D. powtórzona w Z zwrotce na zasadzie double w suicie tanecznej (ogonki nut w dół), ma charakter gawota. Cechy melodii i praktyka rcpefygi wskazują na typowe dla epoki zdobnictwa Budowa zwrotkowa w regularnych okresach 4-taktowych. harmonika jak w częściach suity z paralelą tomki na pocz drugiego ode. (refrenu) i wpiede.

Kompozytorzy (obok łych znanych): LAMBERT.

LE CAMUS, DE LA BARRE W XVIII w. pojawił się wodewil (\audeville), pieśń o lekkim charakterze (i 253). często parodiowana