CCF20110308094

188 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

W pierwszym, przedmiotowym aspekcie zadanie polega na maksymalnie jasnym, precyzyjnym określeniu bezpieczeństwa wewnętrznego jako dziedziny polityki państwa (podmiotu). Służyć temu powinny zabiegi identyfikacyjne tożsame z realizowanymi i opisanymi w pierwszych częściach pracy - ustalenie istoty, treści, celu, funkcji bezpieczeństwa wewnętrznego, jego granie oraz relacji z innymi rodzajami bezpieczeństwa i politykami. Należy przypomnieć prognostyczny tego charakter oraz wymóg języka opisującego rodzaj i zakres zaspokajanych potrzeb odbiorcy, czyli społeczeństwa, określonej społeczności. Należy też zadbać, by zamierzona domena korespondowała z rzeczywistą (społeczną, a nic rządową, propagandową) hierarchią potrzeb oraz jej prognozą na czas możliwie długi, a także o to, by:

perspektywa czasowa misji (tak jak całej strategii rozwoju) sięgała minimum 10 lat (optimum to 15-20 i więcej lat). Wskazuje to jednocześnie na pożądany język jej zapisu - ogólny, kierunkowy;

-    „wpisywała się” w najważniejsze procesy i najbardziej prawdopodobne (w przyszłości) megalrendy rozwoju państwa, regionu, Unii Europejskiej, wspólnoty międzynarodowej;

-    projektowanie misji nic wiązało jej ściśle z aktualnymi uwarunkowaniami prawnymi, instytucjonalnymi ani zasobowymi. Dzisiejsze prawa, struktury, relacje i zasoby mogą i będą ulegać zmianie, a także sami możemy i będziemy je zmieniać. Fakt, że aktualnie bezpieczeństwo nie jest wyodrębnioną formalnie nauką (grupą, dziedziną nauk ani dyscypliną), oraz to, że nic jest formalnie uznanym kierunkiem studiów, ani organizacyjnoprawne następstwa tego stanu nic powinny powstrzymywać przed projektowaniem misji w tym właśnie obszarze. Stwierdzona, wielokrotnie zweryfikowana potrzeba społeczna jest w tej sytuacji priorytetem i ważniejszym argumentem. Kolejny raz mamy do czynienia z sytuacją, w której teoria ani praktyka administracyjnoprawna nie nadążają za rozwojem rzeczywistych potrzeb społecznych;

-    projektowana misja uwzględniała i maksymalnie wykorzystywała nasze aktualne i przyszłe silne strony, wyróżniające nas zdolności, możliwości, umiejętności robienia tego, czego inni nie są w stanie robić lub będą to robić gorzej od nas. Wyróżniające nas zdolności to źródło naszej szansy, to - oprócz prognoz istotnego i trwałego wzrostu znaczenia problematyki bezpieczeństwa cywilnego - kluczowy czynnik naszego sukcesu. Na tym powinniśmy budować naszą strategię rozwoju.

Problemem zasadniczym w przedmiotowym określeniu domeny działania nie będzie już tylko wyróżnienie bezpieczeństwa wewnętrznego, ale jego organizacyjne - funkcjonalne, zadaniowe, kompetencyjne, zasobowe, budżetowe, strukturalne wyodrębnienie spośród innych, często bliskoznacznych, rodzajów bezpieczeństwa, subdomen bezpieczeństwa (cywilnego, powszechnego, publicznego, społecznego, obywatelskiego itd.). Zabieg taki jest realizacją funkcji organizatorskiej w zarządzaniu. Przedstawione w pierwszych częściach pracy uwagi, sugestie i postulaty teoretyczne mogą pomóc w rozwiązaniu lego problemu. Przypomnieć jednak należy, że konkretny sposób dekompozycji bezpicczeń-siwa i polityki bezpieczeństwa, stosowanej klasyfikacji i hierarchizacji zbioru domen pozostają w gestii podmiotu, są elementem jego suwerennego podejścia, paradygmatu i kultury.

W ujęciu drugim, podmiotowym, problem formułowania misji polega na systemowym określeniu zasięgu i treści działalności danego podmiotu w kontekście działań podmiotów systemowo nad-, współ- i podrzędnych. Jest to więc w istocie poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: co w obszarze bezpieczeństwa wewnętrznego będzie (powinno) robić państwo (na przykład) w kontekście realizowanych (planowanych) działań ponad-, między- i pozapaństwowych, działań innych państw (i podmiotów niepaństwowych) oraz działań podmiotów subpaństwowych (leżących na niższych szczeblach hierarchii podmiotowej). Modyfikacja hierarchii podmiotowej umożliwia odniesienie tej kwestii do bezpieczeństwa wewnętrznego np. województw, gmin, firm.

Analiza funkcjonujących w praktyce politycznej rozwiązań - sformułowań misji bezpieczeństwa wewnętrznego²²⁵ prowadzi do konstatacji o wyrażaniu misji ogólnej w języku interesów narodowych (firmowych), czyli dość enigmatycznym i deklaratywnym stwierdzaniu udziału, działalności w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego w realizacji podmiotowych wartości i interesów ogólnych, typu: niepodległość, suwerenność, rozwój itp. O wiele bogatszy zbiór materiału tworzą rozwiązania (formy) skonkretyzowane oraz sytuacyjne, w których odnaleźć można wyróżniającą specyfikę, odmienność, niepowtarzalność podmiotowych wartości, interesów i celów.

Autorska propozycja zapisu ogólnej misji bezpieczeństwa wewnętrznego została przedstawiona poniżej. Zgodnie z wcześniejszymi uwagami dotyczącymi interpretacji pojęć „misja”, „misja bezpieczeństwa”, „misja bezpieczeństwa wewnętrznego” sugerowany jest odczyt poniższej formuły jako wyrażenia stwierdzającego, iż: „dla naszego społeczeństwa jest ważne, by państwo jako jego przedstawiciel, reprezentant i wykonawca woli, w ramach swej działalności maksymalizowało... (itd. według poniższego zapisu)”: ³²¹ „Misja bezpieczeństwa" - taka skrótowa formula zapisu rozpowszechniła się w języku teorii i praktyki, dlatego i my będziemy ją stosować.

Uwzględniane jest w ten sposób zróżnicowanie stanów bezpieczeństwa autorstwa D. I-rci, w świetle ocen i odczuć oraz stanów rzeczywistych. Szerzej o tej kwestii m in. J. Stańczyk, Współczesne pojmowanie bezpieczeństwo, ISP PAN, Warszawa 1996, s. 17 i n.

„Misja bezpieczeństwa wewnętrznego”: maksymalizacja społecznego poczucia (oraz kierowniczej oceny)²²⁰ stanu pokoju i spokoju, kreowanie dogodnych warunków bytu i rozwoju jednostek, wspólnot, organizacji, realizacji narodowych i wspólnych wartości, interesów i celów zlokalizowanych wewnątrz kraju, pod narodowym kierownictwem, poprzez samodzielne i wspólne z innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych, ekoempatyczne kształtowanie stanów, procesów i środowiska bezpieczeństwa, kreowanie oraz wykorzystywanie szans, zapobieganie zagrożeniom i utrzymywanie ich na akceptowalnym poziomie, a także poprzez wolę, umiejętność i sprawność utrzymywania i wykorzystania w stanach wyższej konieczności zdolności ochronnych i obronnych, szczególnie na własnym terytorium.