CCF20110308100

200 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

Wśród cech dobrej wizji wyróżnić można postulaty, by była ona: skierowana głównie do wewnątrz, opisana językiem wartości i potrzeb organizacji i otoczenia, formułowana głównie wewnątrz organizacji, by wyznaczała i opisywała przyszły wizerunek organizacji - przedmiot dążeń maksimum uczestników organizacji, uwzględniała specyfikę wielu odbiorców, by zapis maksymalizował możność wyznaczania celów i realizacji planowania sformalizowanego (zoperacjdializowanego).

Szczególnie ważne w późniejszej realizacji wizji są wymagania, by stanowiła ona inspirującą wartość wspólną, by była to wizja nasza, a nic cudza, by „wizje były ambitne i mobilizujące, a wręcz porywające”, jak słusznie apeluje K. Obłój. Oczekiwania te podpowiadają właściwą metodę i organizację prac nad jej formułowaniem²'¹².

Oprócz inspiratorskiej funkcji podkreślić leż należy inną praktyczną cechę wizji -posiadanie siły pociągnięcia za sobą łudzi, którzy będą chcieli zamienić marzenie w rzeczywistość. Najlepsza wizja bez realizatorów, ich woli, pasji i działania pozostanie tylko marzeniem.

W praktyce polityczno-zarządczcj również w obszarze wizji występują różne formy zapisu - od skrajnie krótkich, hasłowych, do wielostronicowych tekstów. Współwystępują też ujęcia uogólnione oraz rozdzielne, specyfikowanc według odbiorców (adresatów), funkcji i motywów²'¹⁵.

Należy zwrócić uwagę, że wizję postrzeganą w postulowany sposób można utożsamić z modelem idealnym pierwszym wytworem wyjaśnionej wcześniej metody prognostycznej projektowania rozwoju, punktem wyjścia do poszukiwania pochodnej wykonalnej - modelu realnego.

W tzw. trójkącie Nadlcra (rysunek) określenie stanu idealnego jako takiego, w którym „koszt funkcjonowania jest równy zero”, podkreśla nieosiągalność stanu wizji, niemożność jej traktowania jako celu.

³⁴² Interesującym przypadkiem jest praktyka formułowaniu wizji w polskim systemie szkolnictwa wyższego. Współ występują tu rozwiązania typu: wizja formułowana przez organ założycielski lub właściciela, wizja formułowana przez władze uczelni, wizja formułowana przez kandydatów na rektora w ich programach wyborczych oraz przypadki wizji formułowanej przez środowisko uczelniane. Każde z tych rozwiązań ma swoje uzasadnienie, każde może być właściwe w określonej sytuacji, co jednak nic wpływa na wartość przedstawionych reguł i postulatów ogólnych.

^2,0 Zob. np. sformułowania wizji w: LOT, Coca Cola, Komatsu, Agora na domowych stronach www.

Właściwym i z powodzeniem stosowanym zobrazowaniem istoty wizji jest odniesienie do przykładu latami morskiej - obiektu, do którego nikt nie chce ani realnie nic może dopłynąć, ale służy mu on do orientacji co do własnego położenia, kierunku mchu oraz odległości, pozwala korygować kurs rzeczywisty i planować pożądany²*¹. Wizja stanowi też bardzo dogodny, użyteczny punkt odniesienia i kryterium oceny wszelkich pomysłów i projektów działań. Pytania kontrolne typu: czy dane działanie prowadzi nas w kierunku wizji, czy nas do niej przybliża, w sposób nadrzędny weryfikują owe pomysły i projekty.

Powyższa dyskusja poglądów oraz autorska interpretacja istoty, definicji, roli i funkcji wizji pozwalają przejść do podejmowanego w tej pracy obszaru jej formułowania -bezpieczeństwa wewnętrznego jako domeny polityki państwa (podmiotu organizacji, jednostki)²⁴⁵. Próby własnych sformułowań można poprzedzić krótką analizą rozwiązań już funkcjonujących.

Jedno z lepszych sformułowań wizji znajduje się w przytaczanym Raporcie FEMY dotyczącym bezpieczeństwa kraju (homelanclsecurity): „A homcland that is sale, secure, and resilienl againsl terrorism and other hazards where American intcrcsls, aspirations, and way of life ean thrive”, co w swobodnym tłumaczeniu oznacza: „Ojczyzna bezpieczna, stabilna, odporna na terroryzm i inne ryzyko, zagrożenia dla amerykańskich interesów, aspiracji oraz stylu życia”.

Jest to formuła uogólniona, w wersji bliskiej ujęciu hasłowemu. Analiza zgodności powyższego ujęcia z wymaganiami teorii pozwala stwierdzić, że spełnia ona zdecydowaną większość z nich, zarówno co do roli, funkcji, zasad, jak i języka. Nie analizujemy tu głębiej kwestii wartości merytorycznych rozwiązania amerykańskiego, można się

R.L. Ackoff używa określeń: projekcja pożądana (model idealny, wizja) oraz projekcja planowa (model realny, cci), w: Zasady planowania w korporacjach, PWE. Warszawa 1973.

^Mł Przypomnienie: wizja bezpieczeństwa wewnętrznego musi być pochodną wizji bezpieczeństwa, a la z kolei - wizji państwa (podmiotu) w kontekście jeszcze szerszej wizji świata.