CCF20110308102

204 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

- społeczeństwa, w którym jednostki, wspólnoty i organizacje, mając silne poczucie wspótnależności, współtworzą stabilne i trwałe, niczym niezakłócone warunki realizacji na własnym terytorium swoich wartości, interesów i celów; ludzi, wspólnot, organizacji i państwa możliwie szeroko i aktywnie współkreujących politykę bezpieczeństwa wewnętrznego, zaangażowanych w skuteczne kształtowanie środowiska bezpieczeństwa, lokalnych, regionalnych i globalnych sił, procesów, mechanizmów minimalizujących ryzyko dla bezpieczeństwa „u siebie i dla siebie", „po swojemu";

państwa silnego i sprawnego, zdolnego skutecznie zapobiec każdemu zagrożeniu wewnętrznych warunków bytu i rozwoju, przez działania samodzielne lub wspólne, prowadzone w całości lub w części na terytorium podmiotu, na podstawie własnej decyzji, pod własnym kierownictwem politycznym; optymalnego w konstrukcji, funkcjonowaniu oraz w rozwoju systemu bezpieczeństwa wewnętrznego jako elementu systemu bezpieczeństwa państwowego, pozytywnie wpływającego na autorytet, pozycję i zdolności państwa w stosunkach międzynarodowych, w tym - na bezpieczeństwo narodowe.

Również w obszarze wizji użyteczne jest formułowanie jej postaci hasłowej, maksymalnie skondensowanej, o możliwie największym potencjale inspiracji i motywacji, najłatwiejszej w odbiorze i utrwaleniu. Propozycje wizji-liasła w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego można zawrzeć w poniższych wariantach sformułowań, akcentujących różne, ale komplementarne aspekty:

- „bezpieczni u siebie, dla siebie i po swojemu, w każdej sytuacji"¹'

- „pokój, spokój i ład wewnątrz, w służbie otoczeniu i nam samym”;

„maksimum szans na bezpieczny byt i rozwój przez pokój, spokój i ład u nas samych, po naszemu, dzięki nam i naszym partnerom";

„bezpieczni w kraju, żeby móc współtworzyć nowy, lepszy świat”.

Oczywiście projektowanie postaci skonkretyzowanej lub sytuacyjnej wizji bezpieczeństwa wewnętrznego zdeterminowane jest koniecznością uwzględnienia wyników możliwie pełnych i dogłębnych studiów, badań merytorycznych, co wykracza poza koncepcję niniejszej pracy. Niech więc wystarczy przypomnienie, że takie uszczegółowione formuły powinny odpowiadać wszelkim wymaganiom teoretycznym i metodologicznym oraz powinny konkretyzować zapis idealnego stanu pożądanego w funkcjach możliwie wielu wymiernych kryteriów i wskaźników rzeczowych i czasoprzestrzennych, ułatwiających operacjonalizację i formalizację opisu stanów i działań, celów i zadań.

Dobrym ćwiczeniem byłoby skonstruowanie np. sytuacyjnego projektu wizji bezpieczeństwa wewnętrznego RP 2020 w zakresie wybranego kierunku, obszaru lub subdzic-dżiny albo też innej wycinkowej wizji wybranego obszaru bezpieczeństwa wewnętrznego, np. własnej firmy, instytucji lub służby.

6.3.3. Cele strategiczne bezpieczeństwa wewnętrznego

Postulowana wcześniej ogólna procedura projektowania wskazuje na wizję jako logiczną i informacyjną podstawę generowania zbioru celów. Wskazany m.in. w ujęciach Nadlcra oraz Ackoffa kierunek myślenia w metodzie prognostycznej po przyjęciu wizji (modelu idealnego, modelu pożądanego) prowadzi do poszukiwania takiego stanu pochodnego tej wizji, który byłby osiągalny, wykonalny w rzeczywistych warunkach (przy założeniu maksymalnej racjonalności metodologicznej i merytorycznej). Stan taki nazywany jest najczęściej modelem realnym, stanem docelowym lub projekcją planową. W kontekście metodycznym jest on podobnym do wizji zapisem „obrazu fragmentu rzeczywistości utworzonym przez twórczą wyobraźnię”², w którym jednak radykalnie zmieniamy warunek-cechę konieczną, konstytuującą, odróżniającą od wizji i którego zaistnienie uważa się za praktycznie możliwe. Ten właśnie warunek wykonalności, wspólnie z zachowaniem cechy pożądalności, definiuje najogólniej pojęcie modelu realnego. Ale to nie wszystko. Dodać należy jeszcze kilka warunków-cech koniecznych. Stan docelowy musi być stanem obscrwowalnym, wymiernym i końcowym^{3 4}. Zauważmy, że również te cechy pozwalają odróżnić model realny od wizji, modelu idealnego, który nie musiał być ani wymierny, ani obserwowalny, ani ostateczny.

W sensie logicznym model realny (stan docelowy, projekcja planowa) jest świadomą, uzasadnioną i zweryfikowaną odpowiedzią na pytanie: na ile, uwzględniając wszelkie ograniczenia rzeczywistości, możemy zbliżyć się do wytyczonego ideału, albo inaczej: dążąc w ramach misji w kierunku wizji, jaki końcowy, jej najbliższy, obserwowalny i wymierny stan jesteśmy w stanie osiągnąć w danych warunkach i ograniczeniach. Takie redukcyjne myślenie wsparte wszelkimi możliwymi analizami, kalkulacjami, symulacjami możliwych zmian warunków doprowadza do identyfikacji tego, co chcemy i możemy osiągnąć, oraz pozwala opisać ten stan w kategoriach możliwie ilościowych⁵. Stan ten w kontekście prakseologicznym utożsamiany jest z ogólnym celem działania.

Refleksja nad celami w dziedzinie polityki bezpieczeństwa wewnętrznego wymaga krótkiego wyjaśnienia kwestii językowych⁶.

^m formuła ta nawiązuje do cytowanej już tezy Ch. dc Gaulla z 1959 roku, dotyczącej obronności: „konieczne jest, aby Francju mogła bronić sama siebie, dla siebie i po swojemu". Za: Bezpieczeństwo Polski..., op.ciL

L. Krzyżanowski, Podstawy nauk..., op.cit.

^w Warunki celu sformułowane przez T. Kotarbińskiego.

^u' Nieostre sformułowanie „możliwie ilościowych" podkreśla prognostyczną ocenę rzeczywistych możliwości, czy raczej niemożliwości, opisywania stanów przyszłych, szczególnie w obszarze problemów społecznych, w sposób w pełni kwantyfikowalny, ścisły, mierzalny. Najczęściej będą to na podstawie przedstawionych w pracy prognoz dynamiki, Uirbulcncyjności i nicprzcwidywalności zmian otoczenia zapisy właśnie „możliwie ilośeiowc", łączące elementy w pełni określone, przybliżone i określone tylko jakościowo.

kształcenia, PWN, Warszawa 1983. Oprócz zagadnień ogólnych autorzy rozwijają koncepcję opcracjonalizacji i standaryzacji celów, użyteczną w każdym obszarze zastosowań, nic tylko w dydaktyce.

Zob. poszerzone studia nad teorią celu - R.H. Davis, L.T. Aleksander, S.L. Yclon, Konstruowanie systemu