CCF20110308104

208 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

stosowany kontekst „stratcgiczności”, stwierdźmy wyraźnie np. „strategiczny w sensie rangi, znaczenia” albo „strategiczny, to znaczy najodleglejszy”, „strategiczny, bo postanawiany na najwyższym szczeblu hierarchii” itp.

W obszarze organizacji i zarządzania wyróżnik „strategiczności” został zapożyczony ze sfery wojskowej, odnosząc się do tego samego procesu Casteksa (zob. punkt 6.1.1), w którym polityka stałaby się „podczerwona”, a taktyka „ultrafioletowa”. Strategia, strategiczne problemy, decyzje lub cele lokują się więc między kwestiami polityki a taktyki, na najwyższym szczeblu zarządzania, poniżej poziomu politycznego kierowania²⁰², z zachowaniem relacji dwustronnego sprzężenia.

Uwagi powyższe w pełni odnoszą się do naszego przedmiotu refleksji - celu (celów) bezpieczeństwa wewnętrznego. One również mogą być strategiczne, bo najodleglejsze albo najważniejsze, albo formułowane na najwyższym poziomic struktury hierarchicznej organizacji. Owe wielorakie znaczenia sugerują celowość stosowania reguły relatywistycznej: cele (przedmioty określane) są tym bardziej strategiczne, im więcej aspektów i kryteriów o tym przesądza. W niniejszej książce będziemy używać tego określenia właśnie relatywistycznie, w różnych (ale wskazywanych) kontekstach²⁶⁵.

Na użytek dalszego wykładu przyjmujemy powiązane z innymi wytworami strategicznego zarządzania znaczenie pojęcia „cele strategiczne” jako: nadrzędnych, długofalowych, głównych dla podmiotu i formułowanych na najwyższych poziomach polityki (zarządzania), pożądanych, wymiernych wyników końcowych, możliwie bliskich stanowi idealnemu (wizji), mieszczących się w granicach wypełnianej misji.

Cele te są podstawą dalszej organizacji działań - projektowania strategii, środków i zadań, struktur, kultury, zasobów, budżetu, celów operacyjnych i taktyk realizacyjnych.

Przyjrzyjmy się pokrótce funkcjonującym zapisom celów strategicznych w wybranych, możliwie bliskich naszemu przedmiotowi refleksji dziedzinach w zagranicznych i polskich oficjalnych dokumentach normatywnych. Dokonajmy tego pod kątem poprawności wyłącznic metodologicznej, adekwatności do wymagań określanych przez teorię, pozostawiając merytorykę trosce autorów i użytkowników rozwiązań.

W dokumentach Unii Europejskiej normujących kwestie bezpieczeństwa znajdujemy różne, ale niezbyt właściwe zapisy celów. W Strategii bezpieczeństwa Unii Europejskiej²⁶⁴ czytamy: „Zmierzając do obrony naszego bezpieczeństwa i wspierania jego wartości, UE stawia przed sobą trzy cele strategiczne:

1.    Odpowiedź na zagrożenia [... J.

2.    Budowanie bezpieczeństwa w naszym sąsiedztwie [...].

3.    Porządek międzynarodowy oparty na skutecznym multilateralizmie. [...j Naszym celem jest rozwój silniejszego społeczeństwa międzynarodowego, dobrze działających instytucji międzynarodowych oraz prawnego porządku międzynarodowego”.

Przypomnieć należy o częściach wspólnych i wzajemnych powiązaniach obszarów polityki, strategii oraz taktyki, pokazanych na schematach w punkcie 6.1.1.

Zob. szerzej na temat „strategiczności" m.in. C. Rutkowski, Bezpieczeństwo, obronność: strategie doktryny -koncepcje. Szkic o pojęciach, „Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej" 1995, nr 1. ^w Bezpieczna Europa w lepszym kwiecie Europejska strategia bezpieczeństwa, Bruksela, 12 grudnia 2003 roku, www.ukic.gov.pl.

Analiza jasności, wymicmości, obserwowalności, pożądalności, ostateczności oraz perspektywy czasoprzestrzennej i poziomu generalizacji powyższego zapisu prowadzi do wniosków dotyczących:

-    nieostrości sformułowań, np. jakie zagrożenia, jaka głębokość „sąsiedztwa”, w jakim stopniu „silniejsze społeczeństwa”;

-    niewymicrności zapisów, np. jaka odpowiedź, jaki stan bezpieczeństwa, jak „dobrze działające instytucje”, na ile „skuteczny multilateralizm”;

-    opisywaniu procesu zamiast wyniku, np. budowanie, rozwój; deklaratywnym, właściwym bardziej misji i zamiarom niż celom języku; zapisie niemożliwym do formalizacji, operacjonaiizacji na użytek planowania i realizacji, co otwiera pole nadinterpretacji lub interpretacji dowolnej.

Nie przesądzając o złej woli, można jednak powiedzieć, że unijna formuła celów jest klasycznym przykładem częstego w praktyce wygodnictwa - celowego takiego wyznaczania celów, które pozwala zawsze twierdzić o ich osiągnięciu. Zawsze przecież, np. przy zmianie ekip politycznych, można będzie powiedzieć, że odpowiadaliśmy na zagrożenia, budowaliśmy bezpieczeństwo, czyniliśmy porządek...

Z kolei w projekcie europejskiej strategii bezpieczeństwa wewnętrznego (.Draft Internat Security Strategyfor the European Union: „Towards a European „Security Mo-der^M) nic określono jednoznacznie zbioni celów. W formie deklaratywno-postulatywncj dokument wskazuje ogólnikowo, co Unia powinna, musi itp. Strategia, która nic precyzuje pożądanych stanów końcowych, pozostaje bardziej ideą działania, ogólnym zamiarem, nic umożliwia realizacji dalszych, zorganizowanych działań planistyczno-wykonawczych. Sformułowanie jasno określonych, konkretnych celów powinno poprzedzać i stanowić punkt wyjścia do formułowania strategii.

Planiści unijni wiele mogliby skorzystać w tym zakresie na wykorzystaniu doświadczeń i metodyki swoich amerykańskich partnerów. W podejściach amerykańskich wyraźnie uwidacznia się inkremcntalny charakter formułowania celów, zgodny z przytaczaną metodyką H. Kreikebauma. W języku amerykańskim, mimo funkcjonowania kilkunastu określeń celu, politycy, menedżerowie i planiści w sposób udatny porządkują stosowanie poszczególnych określeń w myśl pewnego, względnie stałego schematu. Cele-ideals przerastają procesualnie w cele-goals, aims, te z kolei poprzez v:\e-objectives, purposes prowadził do najściślejszych i najbardziej wymiernych celów-targets. Technika warta naśladowania.

Amerykański Project on National Security Reform. Forging a New Shietd (w: Transforming Government for the 2tst Century)^J“ nic jest oficjalną doktryn;!, warto jednak przytoczyć zawarte w nim cele ze względu na aktualność dokumentu oraz ogólną poprawność metodologiczną sformułowań (swobodny przekład fragmentów -C.R.):

“ Druk nr 5842/10, luty 2010.

PNSR'sGuidingCoalilion. 11.2008,www.pnsr.org.