CCF20110308109

218 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

Podkreślmy, strategia jest produktem i instrumentem polityki, z niej się wywodzi i jej służy. Z relacji tej wynika prosta zależność: określona polityka może stosować wiele strategii prowadzących w różny sposób do realizacji przyjętych celów politycznych, ale zmiana polityki, jej celów, musi pociągać za sobą zmianę konkretnej²⁷⁵ strategii.

Także organizacyjno-zarządcze, menedżerskie ujęcie procesu planistycznego wskazuje istotny aspekt strategii i pozwala definiować ją jako jedną z dróg prowadzących organizację (podmiot) od aktualnego położenia do założonych celów, zbliżającą ją w ramach realizowanej misji do przyjętej wizji.

Ponieważ różne drogi-strategie mogą prowadzić do osiągnięcia celów, drogę wybraną oficjalnie przez podmiot, upublicznioną, postuluje się określać mianem doktryny (danej organizacji lub danego działania).

Dążąc do możliwie szybkiego przejścia ku konkretnemu obszarowi formułowania strategii - dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego, nie rozwijamy szerzej kwestii definicyjnych. Przedstawione powyżej (oraz w przypisach) uwagi i postulaty interpretacyjne pozwalają na jednoznaczną percepcję dalszego wywodu²⁷¹’.

Należy natomiast poświęcić uwagę kwestii bliskiej - procesowi projektowania, formułowania strategii, problemom i dylematom z tym związanym. Do zagadnienia tego dobrze wprowadzają B. de Wit i R. Meyer²⁷⁷, wysuwając tezę o znaczeniu podstawowym: „Tworzenie strategii nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem do realizacji konkretnych dążeń. Każda organizacja ma określony cel istnienia, a strategia ma zapewnić osiągnięcie tego celu”.

Ta właśnie prawidłowość obligowała nas do dość szerokiego potraktowania w poprzednich częściach pracy kwestii procesu strategicznego oraz jego systemowego osadzenia, funkcji i struktury. Zapamiętajmy - sformułowanie strategii jest dla organizacji środkiem, a nie celem.

W dowolnym skonkretyzowanym obszarze działalności państwa, również w obszarze bezpieczeństwa, zawsze trzeba pamiętać, że tworzenie strategii bezpieczeństwa (lub innej strategii domeny, funkcji) jest tylko jednym elementem szerszego, dynamicz-^m Podkreślenie jest konieczne, ponieważ na poziomic strategii ogólnych pokazana reguła traci moc, np. ogólną strategię uprzedzania czy powstrzymywania lub dywersyfikacji można stosować do realizacji wielu różnych celów politycznych.

^m Na temat pogłębionej analizy teorii strategii zob. m.in. B. dc Wit, R. Meyer, Synteza strategii, op.cit., K. Oblój, Strategia organizacji. PWF„ Warszawa 1998, tenże, Zarządzanie strategiczne, op.cit., C. Rutkowski, Zarządzanie strategiczne..., op.cit., tenże. Sieć bezpieczeństwa..., op.cit. W autorskiej rozprawie Profaco/og/eenc aspekty strategii... poszerzona została interpretacja definicyjna przez twierdzenia, w myśl których slratcgia jest elementem każdego działania złożonego; „strategia” konkretnego działania wskazuje lub zakłada istnienie podmiotu, który:

-    posiada pewną ideę, zamierzenie nadrzędne wobec bezpośredniego celu działania;

-    wyraża wolę realizacji (przygotowania realizacji) tego zamierzenia;

-    dysponuje zbiorem kryteriów wartościujących.

Slratcgia konkretnego działania łączy w sobie właściwe dla niego inne elementy działania: cel, środki, zasoby, sposoby, metody ilp. oraz. jego warunki; strategia działania jest uporządkowanym zbiorem decyzji (wyborów) wyrażających akceptowane, planowane, projektowane jego cechy odniesione do warunków, elementów działania (celu, środków, zasobów, sposobów itp.), ich dynamicznej kombinacji, taktyk i technik kontrolno--rcalizacyjnych.

^m B. dc Wit, R. Meyer, Synteza strategii, op.cit.

nego i politycznego współdziałania, które dąży do sformułowania, ciągłej aktualizacji i realizacji uranii strategy - strategii narodowej, strategii narodowego bytu i rozwoju²⁷⁸.

Należy zaznaczyć, że ów proces politycznego współdziałania nie polega na „sklejaniu” wcześniej sformułowanych strategii dziedzinowych w jedną, uogólnioną strategię narodową (państwa, podmiotu)³⁷⁹, lecz przebiega głównie w kierunku odwrotnym.

Kwestia kolejna, wymagająca naświetlenia w kontekście funkcjonujących we współczesnej teorii, praktyce i dydaktyce różnicy stanowisk, kontrowersyjnych często poglądów, a co gorsza woluntaryzmu w treściach kształcenia oraz stosowanych praktykach, to problem autorstwa, twórców strategii (kto ją tworzy?) oraz rzeczywistego a pożądanego poziomu racjonalizacji procesu jej projektowania.

Cytowani już autorzy podręcznika dla amerykańskich marines (Strategia MCDP l-J) w pełni słusznie konstatują: „Na ogól tworzenie strategii postrzegane jest jako proces świadomy, racjonalny - bezpośrednio i celowo współdziałających ze sobą celów i środków. Faktycznie jednak strategia rzadko kiedy jest tworzona w sposób w pełni racjonalny. Dlatego też niemożliwe jest zdefiniowanie jakiegokolwiek rodzaju uniwersalnego procesu tworzenia strategii. Jednakże możliwe jest wyodrębnienie pewnych kluczowych elementów, które twórca strategii musi wziąć pod uwagę w celu przyjęcia odpowiedniego rozwiązania konkretnego problemu”³⁸⁰.

Równie zasadnie i poprawnie badacze francuskiej grupy Strategor wskazują na inkrementalną i turbulencyjną, niemożliwą do sformalizowania dynamikę procesu strategicznego. W ich ujęciu strategia w wersji końcowej, realizowanej, jest wypadkową wielu strategii rozważanych, wymuszanych, korekcyjnych itp., produktem ewolucji zmiennego pola potrzeb, warunków i możliwości w konkretnym okresie przcddccyzyjnym (rysunek na następnej stronic).

^m Zob. konkretyzację tej tezy w odniesieniu do strategii wojskowej w podręczniku strategii dla kadr Marinę Corps USA, Strategia (MCDP I-I), wyd. Dowództwa MC USA. przekład nieautoryzowany w zbiorach Katedry Strategii AON, Warszawa 1999. Tekst oryginalny dostępny nn portalu Marinę Corps. O grand strategy szerzej m.in. C. Rutkowski. Sieć bezpieczeństwa..., op.cit.

^1,9 A takie właśnie wrażenie można odnieść, obserwując polskie i unijne współdziałanie polityczne. Zob.np. preambułę do Projektu strategii bezpieczeństwa wewnętrznego UE. op.cit.

^JK0 Opracowano nn podstawie: Strategia (MCDP I-I), op.cit.