CCF20110308122

244 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

policjanci, strażacy, pogranicznicy lub celnicy od zawsze i na co dzień mieli do czynienia z asymetrią, nawet sami ją tworzyli, wykorzystywali w warunkach naturalnych i sztucznych zagrożeń. Nie porównywali potencjałów własnych i przeciwnika w prostych kategoriach typu „ich wirusy nasze wirusy”, „ich bomby -- nasze bomby”. Jednak i te służby stanęły w obliczu zaskoczenia asymetrią. Nie asymetrią narzędzi czy form działań, ale asymetrią dotychczasowego a nowego m.in. stopnia zorganizowania przestępczości, sprawności zarządzania, skali działań, technologii i zasobów finansowych, poziomem czynionych szkód i destrukcji, zakresem przestrzeganych bądź lekceważonych norm etyczno-moralnych, obiektów uderzeń, oddziaływań ilp. To przyszło nagle, szokowało szczególnie polskich policjantów, ratowników, celników czy prawników. Stróżom prawa i porządku wychowanym często na lekturze Złego Tyrmanda i obrazach „honorowej” przestępczości typu Wielki Szu, Vabcmk Machulskiego, przyzwyczajonych do dobrze rozpoznanych form, metod i środowisk przestępczych przyszło się zmierzyć z międzynarodowymi mafiami, korupcją na najwyższych szczeblach struktur społecznych, przestępczością w sieci, hakerstwem, globalnym narkobiznesem, praniem pieniędzy i innymi zjawiskami. Za pomocą przestarzałego albo nieistniejącego prawa, okrojonego budżetu oraz... pałki i TT-tki... Nie tylko im, ale wielu z nas w głowic nie mieściła się nowa rzeczywistość bezpieczeństwa w tak upragnionej wolności i demokracji.

Rację mają Hamcl i Prahalad, konstatując: „przyczyną klęski i upadku często jest nie to, że to, co należało wiedzieć, było niemożliwe do poznania, lecz że leżało poza granicami istnicjącycli kierowniczych paradygmatów myślowych”³¹².

W sferze bezpieczeństwa asymetria jest działaniem, organizowaniem, myśleniem odmiennym od przeciwnika w celu maksymalizacji własnej przewagi, wykorzystania słabości przeciwnika dla przejęcia inicjatywy czy też zdobycia większej swobody działania.

Myślenic i działanie asymetryczne nic narodziło się jednak 11 września 2001 roku Obecne było zawsze w mądrych strategiach wielkich wodzów, mężów stanu, ale też w pracach teoretyków wojny, walki, konkurencji, rywalizacji. Asymetria była w nich formą zaskoczenia, środkiem uzyskania przewagi, strategią zwyciężania w sytuacjach niedoboru klasycznych instrumentów walki lub chęci ich zaoszczędzania. Asymetria była i jest przejawem chytrości, przebiegłości oraz ekonomizacji działań.

Można postawić tezę wyraźną i wysoce prawdopodobną: w przyszłości asymetria - jej poszukiwanie, tworzenie, wykorzystanie, ale też obrona przed nią - będzie podstawową i wszechobecną zasadą walki i konkurencji. Zarówno w sferze militarnej, jak i ekonomicznej, politycznej oraz ideologicznej. Myślenie asymetryczne podważa każdą klasyczną potęgę, redukuje, a nawet niweczy każdą klasyczną przewagę. 1 jeszcze jedno umiejętność jej wykorzystania nie jest i nie będzie domeną tylko państwowych, wojskowych strategów i taktyków. Coraz lepiej opanowują ją i stosują stratedzy korporacji, grup interesów oraz... mafii, narkobiznesu, terroryzmu³¹⁵. To groźny trend.

³¹² G. Hamcl, C.K. Prahalad, Przewaga..., op.cit.

^3,1 Zob. C. Rutkowski, Terroryzm na zimno..., op.cit.

S. Metz⁵¹'' wprowadza wielce użyteczne rozróżnienie asymetrii pozytywnej i negatywnej. Asymetria negatywna zakłada: aktywność, działanie przeciwnika wykorzystującego tę płaszczyznę, w której my jesteśmy słabsi, a on - silniejszy. Asymetria negatywna to nasza słabość, wrażliwość, podatność wobec form, czasu i miejsca działań narzuconych przez przeciwnika, to różnica możliwa do wykorzystania przez przeciwnika, „pracująca” na jego korzyść.

Tworzenie asymetrii pozytywnej zakłada natomiast:

naszą aktywność, wykorzystanie istniejących różnic przez nas do zdobycia przewagi;

- traktowanie własnych silnych stron jako punktu wyjścia w myśleniu i organizowaniu działań;

oddziaływanie na słabe strony przeciwnika dla powiększania istniejących różnic w wybranych przez nas obszarach.

Sugestia-teza o podstawowym znaczeniu: wykorzystanie asymetrii pozytywnej oraz przeciwdziałanie asymetrii negatywnej powinno stanowić kanwę i podstawową zasadę projektowania wizji oraz koncepcji strategicznych każdego działania, w tym szczególnie polityki (strategii) bezpieczeństwa.

W dziedzinie walki z terroryzmem, mafiami, narkobiznesem, organizacjami przestępczymi ze względu na specyficzną dla niej nieokreśloność, lurbulcncyjność, „nieklasyczność” oraz różnorodność form, aspektów, wymiarów, wszelkie zasady (a nic wzorce, szablony, standardy) nabierają szczególnego znaczenia jako podstawy planowania działań. Zasada sformułowana powyżej powinna być punktem wyjścia i elementarną normą myślenia oraz działania. Dziedzina bezpieczeństwa wewnętrznego była, jest i pozostanie polem szczególnie częstego występowania asymetrii¹¹⁵.

Korzystając m.in. z wymienionych źródci, odnotujmy: od 1997 r. pojęcie asymetrycznego zagrożenia zaczęło zyskiwać większe zainteresowanie. Raport QDR"‘^: z tego roku stwierdzał: „Amerykańska dominacja w obszarze konwencjonalnych sil zbrojnych może zachęcać adwersarzy do użycia asymetrycznych środków do atakowania naszych sił zbrojnych, zamorskich interesów oraz Amerykanów we własnym kraju”.

National Defcncc Panel (NDP), najwyższej rangi grupa upoważniona przez Kongres do opracowania raportu dotyczącego kwestii długoterminowego bezpieczeństwa USA, idzie w swych konstatacjach jeszcze dalej. Raport NDP ostrzega: „Możemy założyć, że nasi wrogowie i przyszli adwersarze wyciągnęli wnioski z wojny w Zatoce Per-^lH S. Metz, D.V. Johnson II. Asymmetry and u.s. mil i tary strategy: definition, background, and strategie con-cupts, www.dcfcnsc.lnk. Przekład roboczy nieautoryzowany: M. Fryc, Asymetria a amerykańska strategia militarna: definicja, tlą. koncepcje strategiczne, zbiory Katedry Strategii AON, niepublikowane.

³¹⁵ Na temat istoty, Ibrm, typów i sposobów realizacji asymetrii zob. leż: T.J. Williams, Strategie Leader Hcadi-ness and Competencies Jor Asymmetric War/are. „Paramctcrs” 2003, vol. 33; J.B. Tuckcr, Asymmetric Warfare: An Emcrging Threat to U.S. Security, Center for Nonprolifcration Studics Montercy Institutc of International Studics, 2002 oraz dokumentację strategicznych przeglądów bezpieczeństwa USA i Wielkiej Brytanii. ^łl<' Dokument sporządzany w cyklu 4 letnim dla władz politycznych USA. Zob. C\ Rutkowski, Myśląc o bezpieczeństwie. ... op.ci 1.