DSC04130 (2)

Lxxxrv J. i KRASZEWSKI, STARA BAŚŃ

go „Postępowca”, jako zapowiadany od kilku jego „numerów” druk w odcinkach „autentycznej powieści jednej go z najwybitniejszych pisarzy polskich” („Postępowiec”, w „Życiu Literackim”, nr 15 z 14 IV 1957). W książkowym wydaniu „Postępowca” (1960) znalazło się 37 „odcinków” Starej baśni. Na tle innych „działów” tego Mroż-kowego „pisma” i sprezentowanych tam znakomitych pomysłów parodystycznych można się tylko domyślać autorskich zamierzeń, zwłaszcza wtedy, kiedy ogłaszał wyrwane z kontekstu zdania, krótkie fragmenty. Intencje Mrożka ujawniają się dopiero przy odpowiednim odczytaniu tekstu. Lakoniczne uwagi na temat tej parodii dał Aleksander Bereza:

[...j. nawet takie parodie, jak [...] „odcinki” Starej baśni I publikowane w „Postępowcu” S. Mrożka, w imię zawartych w utworze stylizowanych wskazówek, mogą być traktowane I jako twory odrębne wobec wzorca w sposób zamierzony³².

[... ] efekt parodystyczny jest tu rezultatem załamania się linii intonacyjnej właściwej wzorcowi³³.

6 X 1975 Polskie Radio w programie II nadało słucho- I wisko według Starej baśni w opracowaniu Anny Lisów- I skiej-Niepokólczyckiej.

³²    A. Bereza, Problemy teorii stylizacji w satyrze, Wrocław 1966, | 69.

³³    Tamże, s. 57.

Tekst niniejszego wydania, za szóstym w Serii I Biblioteki Narodowej, został oparty na wydaniu Ludowej Spółdzielni Wydawniczej z 1979 i opracowanym przez Wincentego Danka. Edytor wykorzystał w nim w pełni niekompletny rękopis pisarza. W przypadkach wątpliwych, kiedy domyślać się można błędów, tekst niniejszego wydania konfrontowano z poprzednim wydaniem Biblioteki Narodowej, ustalając ostateczną redakcję.

Istnieje rękopis znacznej części tekstu Starej baśni (Bibl. Nar., rkps nr HI 6056). Jak wynika z dołączonego, nie znanego dotąd listu Kraszewskiego, jest to niepełny rękopis brulionu, a raczej pierwszej wersji tekstu dzieła. Porównanie tego rękopisu z pierwodrukiem wskazuje na podstawowe różnice w stosunku do pierwodruku, które by można tak ująć:

1.    Rozbudowa partii i narracyjnych, i dialogowych w pierwodruku w kierunku lepszej precyzji wysłowienia, pełniejszego wypunktowania argumentów polemicznych w dialogach i rozbudowa opisów.

2.    Korekta językowo-stylistyczna.

3.    Usunięto kształt graficzny wiersza, głównie, w pieśniach Słowana.

4.    Tekst rękopisu wskazuje, że Kraszewski przestrzegał "wpiśmie dość konsekwentnie znaków pochylenia samogło-sek(cóś, srćbro), co w druku nie było w pełni respektowane.