FB IMG820932636279554

występują w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym, arachidowym oraz tłuszczach zwierzęcych. Zastąpienie nimi kwasów nasyconych powoduje spadek poziomu cholesterolu w surowicy krwi oraz we frakcji LDL ze względu na wzrost aktywności receptorów na he-patocytach.

Wpływają na zwrotny transport cholesterolu oraz jego metabolizm komórkowy (poprzez modyfikację HDL).

Ze względu na korzystny wpływ na profil lipidów proponuje się, aby kwasy jednonienasycone stanowiły 10--15% ogólnej podaży energii.

Ogólnie tłuszcze powinny stanowić dla noworodków i młodszych niemowląt 50% energii, potem stopniowo mniej ■- do 35% w 2 roku życia. Od 3 roku życia nie powinny przekraczać 32%. Dzieci starsze i osoby dorosłe nie powinny spożywać więcej niż 30% energii z tłuszczów.

Spożycie na tym poziomie uwzględnia profilaktykę chorób metabolicznych i nowotworowych. Wzrost podaży tłuszczów zwiększa wydzielanie kwasów żółciowych, których metabolity działają karcinogennie. Tłuszcze powodują wzrost procesów utleniania w mikrosomach enterocytów. Przypuszczalnie w tych warunkach następować będą zmiany flory bakteryjnej w jelitach w kierunku zwiększonego wzrostu bakterii rodzaju Cłostiidium i Bacteroides. Pod wpływem działania tej flory bakteryjnej na cholesterol i kwasy żółciowe mogą tworzyć się prekursory hormonów płciowych (nadmierne wydzielanie prolaktyny), których wzrost indukuje powstawanie nowotworów (szczególnie raka sutka).

działanie antyagregacyjne. Powodują obniżenie zawartości kwasu arachido-nowego⁶⁵ w płytkach krwi i zmniejszenie syntezy tromboksanu.

Ze względu na dodatkowe niekorzystne działanie kwasu linolenowego i arachidonowego polegające na blokowaniu komórkowej odpowiedzi immunologicznej (hamują transformację limfocytów) oraz działanie atero- i kar-cinogenne (przy braku antyoksydan-tów tworzą nadtlenki i wolne rodniki, nasilając reakcje peroksydacyjne) proponuje się, aby ich spożycie nie przekraczało 7% energii. Tłuszcze zawierające te kwasy powinny być spożywane w postaci surowej. Podczas smażenia uwalniają się nadtlenki.

h. Kwasy z rodziny ©-3 (główny składnik olejów rybnych) poza działaniem hipotensyjnym i antyagregacyj-nym obniżają poziom trójglicerydów w surowicy i we frakcji VLDL. Ze względu na dodatkowe działanie niekorzystne, takie jak: wzrost podatności na infekcje, upośledzenie tolerancji glukozy, możliwość krwawień (przy zwiększonej ilości tych kwasów i niskiej podaży wit. C i PP), wzmożona oksydacja lipoprotein oraz wzrost stężenia cholesterolu we frakcji LDL nie są szerzej wykorzystywane.

Na uwagę zasługuje również prawidłowa podaż witaminy E skorelowana z WKT. Za optymalną jej ilość uważa się 0,6 mg na lg wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (większe zapotrzebowanie na tę witaminę występuje w podeszłym wieku oraz w przypadku osób uprawiających sport wyczynowy).

3. Kwasy tłuszczowe jednoniena-sycone z rodziny kwasu oleinowego i Prekursor tromboksanu A.

209