1299075972

Sposoby zawierania małżeństw 103

gdy rodzice chłopca odwiedzają dom jej rodziców. Bardzo często podjęcie jakichkolwiek decyzji, czy nawet dobranie partnerów i uznanie ich wieku za wystarczający do zaślubin należy do rodziców potencjalnej pary. Toteż bywa i tak, że ani chłopak, ani dziewczyna nie znają zamiarów swoich rodzin, ale oboje są przygotowani na ewentualne małżeństwo. Wiedzą, że po osiągnięciu określonego wieku

mogą wchodzić w związki małżeńskie. Dziewczyna, która.....zamiesiączkuje to już

może wychodzić za mąż...” Ma wtedy 13-15 lat. Chłopak natomiast powinien być zawsze trochę od niej starszy, mieć 16-19 lat (Chat. 2). Niektórzy respondenci (np. Lesiaki z Konstantynowa Łódzkiego) twierdzą jednak, że chłopak może mieć 14 lat (Les.l). U Warmijaków dziewczyna powinna mieć 15 lat, a chłopak 17 lat. U Pa-chowiaków chłopak i dziewczyna powinni mieć po 16 lat. Można również poślubić młodszą dziewczynę, ale wtedy wymagana jest zgoda rodziców (Pach. 1). Na ustanowienie górnej granicy wieku dla dziewczyny czy chłopaka na około 20 lat miała wpływ kultura zachodnioeuropejska (u grup wędrujących) oraz zwyczaje kraju zamieszkania (w przypadku grup osiadłych). F. Cozannet podała przedział wiekowy dla chłopca i dziewczyny wynoszący 12-22 łata¹. Z kolei A. Sutherland pisała, że wśród Romów amerykańskich panował zwyczaj wydawania za mąż dziewczyny za chłopaka nieco młodszego od niej (o około 2-3 łata). Wynikało to z tego, że dziewczyna zobowiązana była do pracy w celu utrzymania swojego męża. Natomiast on sam nie mógł wziąć na siebie zbyt dużej odpowiedzialności za rodzinę ze względu na brak dojrzałości w sensie prawnym^{2 3}.

Dawniej małżeństwo było zazwyczaj umową zawieraną pomiędzy rodzinami lub rodami na forum całej społeczności. Spotkanie rodzin inicjował ojciec pana młodego, który zachęcał stronę przeciwną do odbycia zaślubin, wychwalając zalety swego syna i oferując za dziewczynę pewną sumę pieniędzy'. Respondenci objęci badaniami nie traktują sytuacji rozmów o zaślubinach jako formy zawierania kontraktu pomiędzy zainteresowanymi. Ewentualna „zapłata” to dar dla rodziny dziewczyny czy dla niej samej. W tym miejscu rozważań ważne jest to, że decyzje w sprawie zawarcia małżeństwa podejmują starsi, i to z ich zasobów pochodzi owa „zapłata”, ale rozmowy pomiędzy rodzinami niezbędne są dopiero wtedy, gdy chodzi o zawarcie małżeństwa przez małoletnich (Gal.). Współcześnie „swatka” jest najczęściej stosowaną formą konstruowania związków małżeńskich. Jej przebieg jest jednakowy we wszystkich grupach rodowych zamieszkujących miasta, w których prowadziłam badania.

Wszyscy rozmówcy podkreślali, że rozmowy inicjują starsi. Respondentka z jednej z rodzin należących do Ploniaków została wyswatana przez rodziców swoich i męża. Rodzice męża przyszli do jej domu i zaproponowali ślub. Ona musiała się zgodzić, gdyż.....tak było umówione...”. Wcześniej znała męża tylko z widze

nia, bo mieszkał z rodzicami kilka kamienic dalej. Respondent z Berników w taki sposób opisał podobną sytuację:

1

   F. Cozannet, Mythes..., op. cit., s. 123-124.

2

   A. Sutherland, op. cit., s. 223.

3

   A. Mirga, L. Mróz, op cit., s. 255.