1299075995

120 Sposoby zawierania małżeństw

pauzy traci swoje właściwości kalające i jest bardziej starym człowiekiem niż kobietą, to przecież nie przestaje nią być. Starość pozwala jej na uczestniczenie w obradach rodu, na wypowiadanie się w różnych kwestiach, podejmowanie określonych decyzji i udzielanie ślubu³⁴. Jednakże największym autorytetem wśród kobiet jest żona przywódcy. Z jej opinią muszą się liczyć nawet mężczyźni'⁵⁵. Nie oznacza to, że uczestniczy w obradach na równi z mężczyznami. Zazwyczaj nie zabiera glosy, chyba że zostanie poproszona o wydanie opinii lub będzie tego wymagała sytuacja. Młodszy mężczyzna ma szansę być decydentem w sprawach grupy, a więc może udzielić ślubu, gdy otrzyma stosowny nakaz czy zezwolenie od kogoś starszego (autorytet mianowany) lub gdy odziedziczył po śmierci głowy rodziny władzę i znaczenie (autorytet przez dziedziczenie). Zachowania realizowane przez osobę posiadającą władzę w grupie mają znaczenie wzorcowe. M. Mauss pisał, że wszędzie spotyka się fizjo-psycho-socjologiczne konstrukcje zespołów działań i że jedną z przyczyn, dla których działania te są łatwiej przyswajane przez jednostkę, jest to, że są one przyjęte przez autoiytet społeczny lub w jego imię'⁵⁶. Oczywiście niemały wpływ na proces przyswajania zachowań mają indywidualne zdolności. Znaczenia autorytetu w grupie nie można więc przecenić. Każda wartość przez niego uznawana staje się wartością uznawaną przez grupę. Przeniesienie kompetencji na innego członka grupy powoduje rekonfigurację w systemie społecznym. Biologiczne, psychiczne oraz środowiskowe uwarunkowania jednostki, jej temperament, cechy charakteru itp. mają wpływ na ostateczną postać wykonywanych działań. Na przykład czynność wiązania młodym rąk jest inna jakościowo w wykonaniu różnych osób, chociażby pod względem emocjonalnej barwy gestów. Zmiany te są przez widzów rejestrowane, często nieświadomie, i uznawane za jedynie prawdziwe, bo ich wykonawcą był (jest) autorytet. Ponadto ewentualne zmiany i innowacje w chwili ich wykonywania są trudne do wyodrębnienia, ponieważ dla przeciętnego członka grupy są one niewidoczne. Niemniej jednak te pozornie niewielkie i nieistotne zmiany stopniowo reorganizują sposób widzenia pewnych działań. Tak też się dzieje z tradycyjnym tańcem Romów. Porównując nagrania wideo z festiwali kultury romskiej, tegoroczne i te sprzed ośmiu lat, jest jasne, że zmiany takie dokonują się niejako na forum całej społeczności. Również z tego powodu możliwe są odmienne jakościowo formy zaślubin tradycyjnych, przemówienia

0    odmiennej treści, co w konsekwencji prowadzi do zmian w samej ceremonii.

Może się więc i tak zdarzyć, że ślubu udzielą dwie osoby, ale równe znaczeniem

1    płcią (np. dziadkowie, ojcowie, babki). Mówili o tym respondenci z Pachowiaków, Ploniaków i Galicjaków z Łodzi oraz Romowie z Chaładytka Roma:

...jego babcia i moja babcia chustką nam ręce związały... (Chał. 1)

Zaproszenie do uczestniczenia w ceremonii wiązania rąk może być również specyficzną formą daru, wyrazem szacunku. Wspólne dokonanie ceremonii przez

³⁴    A. Mirga, L. Mróz, op. cit., s. 128.

³⁵    Ibidem.

³⁶    M. Mauss, Sposoby posługiwania się ciałem, w: Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, s. 531-566.