1299075988

Sposoby zawierania małżeństw 113

wszyscy wstają i zasiadają do wspólnej kolacji (Chał. 2)¹⁹. Zdecydowana większość respondentów mówiła jednak, że w imieniu młodych przemawiają starsi mężczyźni, zatem twierdzenie, że chłopak prosi o rękę dziewczyny, sygnalizuje jedynie jego obecność w czasie rozmów starszyzny.

Okres trwania „zaręczyn” jest uzależniony od obecnej sytuacji materialnej oraz od własnych upodobań młodych. Zdarza się, że ślub odbywa się następnego dnia po zaręczynach, a zdarza się też i miesiąc po nich. Jeżeli któraś ze stron ma żałobę, to z weselem trzeba czekać nawet rok, aż do jej zakończenia. Przez ten czas młodzi nie spotykają się, widują się tylko w czasie uroczystości rodzinnych, ale wtedy każde z nich przyjeżdża ze swoimi rodzinami. Młodzi nie rozmawiają ze sobą, a przy stolach siedzą oczywiście oddzielnie — chłopak z mężczyznami, a dziewczyna z kobietami.

Istnieje duże podobieństwo współcześnie organizowanych zaręczyn do tradycyjnych zmówin (tumnimos), charakterystycznych dla Kelderaszów. Jednocześnie respondentów można podzielić na dwie grupy: tych, którzy twierdzą, że w kulturze romskiej nie ma zaręczyn, ponieważ chłopak nie daje dziewczynie pierścionka, oraz tych, którzy sądzą, iż zaręczyny i zmówiny są tymi samymi czynnościami. Wśród przedstawicieli tej drugiej grupy tylko jeden respondent wspomniał o obdarowywaniu dziewczyny pierścionkiem (Ber. 5).

„Kupno” żony

Dawniej, zdaniem respondentów, pertraktacje rodziców związane były z obyczajem „kupowania” żon, co zdaniem respondentów praktykowali, a i zdarza się, że robią to do dzisiaj, Lowarzy i Kełderasze (Jag. 2). Nie chodzi tutaj o zakupienie kobiety, ale o wyrównanie ojcu dziewczyny strat poniesionych w związku z odejściem córki z domu oraz wydatkami związanymi z jej uposażeniem.

Ojciec chłopaka wysyła do ojca upatrzonej wcześniej dziewczyny pośrednika, aby ten uzyska! zgodę na małżeństwo oraz zdobył informację o wysokości daro, czyli kwoty mającej zrekompensować stratę córki. Na początku rozmów ojciec dziewczyny żąda wysokiego daro. Byłoby zniewagą dla dziewczyny rozpoczęcie negocjacji od zbyt niskiej sumy. Jednak z drugiej strony ojciec dziewczyny nie żąda zbyt wiele, aby wygórowaną ceną nie zniechęcić ewentualnego teścia do starań o żonę dla syna. Kwota daro jest uzależniona od wielu czynników, które mogą ją podwyższyć lub obniżyć. Są to: pochodzenie dziewczyny, jej reputacja i reputacja jej rodziny, maniery, zdolność do zarobkowania, dziewictwo bądź liczba jej wcześniejszych małżeństw, kondycja finansowa jej rodziny. Kiedy dochodzi do porozumienia i ojciec dziewczyny wyraża zgodę na małżeństwo, rozpoczyna się tumnimos — czyli uroczystość, w czasie której wyraża on formalną, publiczną zgodę, o charakterze aktu prawnego²⁰. Trzeba jednak zaznaczyć, żtdaro należy rozumieć jako zastaw, ponieważ mąż zabierając żonę z domu jej ojca, staje się dłużny pewnej

¹⁹    Respondent trwał w związku mieszanym z Polką.

²⁰    A. Sutherland, op. cit., s. 220-221.