3702672008

[m\ O MOWIE LUDOWEJ W KRZĘCINIE, 5

(3) Nowotwory.

*0. a) fonetyczne.

1.    (Wpływ samogłoski na samogłoskę) Assymiluje się e do a w agza-min, zajać (cf. cerk. 3*kraTH), Valanty\ — e do o w iobro; — a do ^ w chereśt. — Dyssymiluje się e od e w Aźhcta (Elżbieta).

2.    (Wpływ spółgłoski na samogłoskę). Nader silnie rozwinięty; jest powodem zjawisk, stanowiących charakterystyczne cechy gwary Krzęcińskiej.

Pod wpływem l u przeszło na i w wyr. tibdski (gatunek śliw; lubaszki albo lubaski, zob. Linde); całkiem przeciwnie kelusek z kieli-liszek; y na e w bele i Vele (byle).

Pod wpływem j a przeszło w e w dej i złóż., w innych słowach zostało a (przeciwnie w innych gwarach, np. opolskiej, laskiej, pisa-rzowickiej); u na i w wyr. a jiści zn. a juści.

Pod wpływem r przeszły: e w a: chorbała, krapinka (og. poi. krepinka, rodzaj obszywki, z francuskiego crepine); — i w e: śekćra; — u w o: zór (żur), fóra, fórmdn, bnjdóra (i poch. bajdóryć), lcocór, mondór, dźóra, lora, roua (z pierw, róra — rura); w innych jednak pozostaje w; mur, kura itd.

Wpływ u (ł): e przechodzi w o: djdbo\^ ko£ow, noo/oy, Kotasa, w ^ w wyr. ^eu (ił), śe\\a (siła), peąa (piła), mewy (miły)

W klasie IV. słów w part. praet. act. II. w rodzaju męskim i. przechodzi w 6 (nie w jak w innych gwarach), w rodzaju żeńskim i nijakim, także w pluralis we wszystkich rodzajach (więc w masc. przed l) we: rol/óu, roi/ Swa, rob'euo^ [rob’clij, rohewy, — sadzdą, modłów śe, chyćóu, pdlów, zalJóu, pusóów, chodźów, — sadźewa , sadśewo, sadźewy, [surfie/'*], i t. d. Jeżeli przed f znajduje się c, r, i, $, to jak wiadomo z przechodzi w y: uczył, patrzył, skarżył, suszył. Otóż i tu y przechodzi w Krz. w 6: ucóu, órfcou, upatróu, kuróu, pryblizóą śe> woskardzów, rwsou ^fe, susom, ale w rodzaju żeńskim i nijakim i w liczbie mnogiej pozostaje y: wcyya, ucywo₎ ucywy. — Samogł. w po ę przechodzi czasem w 6: tudkę, sąozę, dwógt (ale w comparat. dugsy).

Pod wpływem następującej spółgłoski nosowej (m, w, n, n) przechodzą: i i y w e, u w o. To e i o ma brzmienie cokolwiek zbliżone do brzmienia samogłosek ścieśnionych ó i rf, a wskutek sąsiedztwa spółgłoski nosowej otrzymuje zabarwienie nosowe, — jednak nie w tym stopniu, aby je uważać za samogłoskę ścieśnioną lub nosową. Dlatego w przykładach piszemy e i o,

Przykłady:

i₎ y: dem, demu (dym), dememca (bąbel z oparzeniaj, zademdó (zadymać), podema (z podyma, podejmą), rema (ryma, katar), cembaw\ —